Φωτογραφία από τη Βουλή των Ελλήνων
ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΑΣ
Η ΝΟΜΙΚΗ ΕΙΝΑΙ ΕΡΓΟ
ΚΡΗΤΩΝ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΚΩΔΙΚΑ ΓΟΡΤΥΝΑΣ)
Ο Πλάτωνας («Μίνως»,
318 – 321) αναφέρει ότι οι Κρήτες έχουν τους πιο παλιούς νόμους απ’ όλους
τους Έλληνες και τους νόμους αυτούς τους έκαναν ο Μίνωας και ο Ραδάμανθυς.
Επίσης ο Στράβωνας (Ι 17) αναφέρει ότι
επί εποχής του ίχνη των παλιών μινωικών νόμων απέμειναν στους Λυττίους, στους
Γορτυνίους και σε μερικά σημερινά χωριά.
Παραθέτουμε αμέσως πιο κάτω απόσπασμα από το Νομικό Κώδικα της Γόρτυνας, ο
οποίος είναι γραμμένος με το σημερινό Ελληνικό αλφάβητο, όμως σε μια από τις
πολλές παλιές παραλλαγές του και βουστροφηδόν. Ο Νομικός Κώδικας της Γόρτυνας
χρονολογείται από το πρώτο μισό του 5ου αι. π.Χ. αι. (480 – 460 π.Χ.) και γι αυτό αποτελεί αφενός
τον πιο αρχαίο νομικό κώδικα που γνωρίζουμε και αφετέρου ένα από τα πιο παλιά
(όχι, όμως από τα αρχαιότερα) γραπτά μνημεία του Ελληνικού αλφαβητικού
συστήματος γραφής.
|
(Απόσπασμα από τη στήλη VI του νομικού κώδικα της Γόρτυνα.
|
«Τα
ίδια ισχύουν και οσάκις δίνει (κάποιος περιουσία) στη θυγατέρα του. Όσο ζει ο
πατέρας να μην μπορεί να πουλά ή να δίνει ως ενέχυρο ο γιος κάτι από την πατρική
περιουσία. Όσα, όμως, ο ίδιος έχει αποκτήσει ή κληρονομήσει, αν θέλει ας τα
εκποιεί. Ούτε ο πατέρας (να μπορεί να πουλήσει ή να δώσει ως ενέχυρο) την
περιουσία των παιδιών του, την οποία τα ίδια
έχουν αποκτήσει ή κληρονομήσει. Ούτε ο άντρας να (μπορεί να) εκποιεί ή
να υπόσχεται την (περιουσία) της γυναίκας του, αλλά ούτε και ο γιος την
(περιουσία) της μητέρας του. Εάν τυχόν κάποιος αγοράσει ή λάβει ως ενέχυρο ή
δεχθεί ως υπόσχεση (κάτι), σε αντίθεση με όσα αναγράφονται τώρα εδώ, τα μεν
περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν στη μητέρα ή τη γυναίκα, εκείνος δε που
πούλησε, ενεχυρίασε ή έδωσε υπόσχεση, θα καταβάλει στον αγοραστή ή σ’ αυτόν που
έλαβε το ενέχυρο ή δέχθηκε την υπόσχεση τα διπλά και, αν του έχει επιβληθεί και
άλλη ποινή, το απλό. Για παλαιότερες όμως παραβάσεις, να μην τίθεται θέμα
δίκης. Αν όμως ο εναγόμενος ισχυρίζεται αναφορικά με το πράγμα για το οποίο
διεξάγεται η δίκη, ότι δεν ανήκει στη μητέρα
ή τη γυναίκα, η δίκη να γίνεται ενώπιον αρμόδιου δικαστή, όπου ορίζεται
για κάθε περίπτωση . Αν η μητέρα πεθάνει και αφήσει παιδιά, τη μητρική
περιουσία να τη διαχειρίζεται ο πατέρας, χωρίς όμως να την πωλεί ή να την ενεχυριάζει,
αν δεν συμφωνήσουν τα παιδιά μετά την ενηλικίωση τους. Αν κάποιος διαφορετικά
(προς όσα ορίζονται) αγοράσει ή λάβει ως ενέχυρο (κάτι) τα μεν περιουσιακά
στοιχεία να παραμένουν στα παιδιά, σ’ αυτόν δε που αγόρασε ή έλαβε ως ενέχυρο
να πληρώσει αυτός που πούλησε ή ενεχυρίασε το διπλάσιο της αξίας του. Εάν δε
του έχει επιβληθεί και άλλη ποινή το απλό. Αν όμως (ο άνδρας) νυμφευθεί άλλη
γυναίκα , τη διαχείριση της μητρικής περιουσίας να την έχουν τα παιδιά. Εάν
κάποιος από υποχρέωση σε κάποιον που του το ζήτησε , τον ελευθερώσει από μια
άλλη πόλη, όπου βρέθηκε (αιχμάλωτος), μακριά από το δήμο του, να παραμείνει (ο
απελευθερωθείς) στην εξουσία του απελευθερώσαντος έως ότου καταβάλει το
οφειλόμενο ποσό. Αν, όμως, δεν συμφωνούν σχετικά με το ποσό ή δεν παραδέχεται
(ο απελευθερωθείς) ότι ζήτησε να ελευθερωθεί, να αποφασίζει ο δικαστής, αφού
ορκιστεί, λαμβάνοντας υπόψη τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς…. >> (Απόσπασμα από τη στήλη VI του νομικού κώδικα της Γόρτυνα. Μετάφραση στη
νέα Ελληνική: Χαρ. Κριτζάς, Διευθυντής
Επιγραφικού Μουσείου Αθηνών)
Α. Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
Η αυθεντική Κρητική Ιστορία
