Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2014

Ομηρική Παρακαταθήκη


Η Θεωρία της Ομηρικής Παρακαταθήκης
Άποψη : Τα Ομηρικά Έπη είναι ένα πλήρες ψυχογράφημα της διαχρονικής ελληνικής φυσιογνωμίας, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά μας, που περιλαμβάνει βαθιά κρυμμένα μηνύματα ουσίας για την ώρα της αναπόφευκτης υπαρξιακής κρίσης του Έθνους μας.
Θέση : Κύριο θέμα του Ομήρου είναι η ανάγλυφη, αντικειμενική, συγκριτική, πολύπλευρη, και διεξοδική ανάλυση της προσωπικότητας του Οδυσσέα, με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, ιδίως ως προδιαγραφόμενου μελλοντικού ηγέτη.
Αντικείμενο : Βασικά θέματα της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, σε αδιάσπαστο σύνολο, είναι η μανιακού βαθμού ανταγωνιστικότητα των ανδρών, τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο φύλων, οι υπερβολές του ιερατείου, η υποκρισία και τα πολιτικά προβλήματα.
Μέθοδος : Ο Όμηρος – όποιος κι αν ήταν ! – εξιστορεί άμεσα τα μυθικά «γεγονότα», παραθέτει λίγα αλλά καίρια σχόλια, και οδηγεί τον πρόθυμο αναγνώστη στην εξαγωγή δικών του συμπερασμάτων, ιδιαίτερα ως προς τις κατά περίσταση σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος.
Επισημάνσεις
Όλα δείχνουν ότι το μήνυμα ουδόλως είχε γίνει αντιληπτό στην ίδια την κλασική αρχαιότητα, αν και τα Έπη αποτελούσαν βασικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο. Ο λόγος ήταν ότι υπήρχε ακόμη σε έξαρση το βασικό θέμα : η μανιακή («Μήνιν») αντιπαράθεση των αρσενικών μας.
Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια υπέστησαν βάναυση επίθεση σχολαστικισμού από την Ευρωπαϊκή διανόηση, ιδίως την Γερμανική. Ο λόγος της ευρείας παρερμηνείας είναι η συμπλεγματικής μορφής αντιμετώπιση της ποιοτικής διαφοράς στον τρόπο σκέψης και την μέθοδο διδασκαλίας.
Εκτιμάται ότι το μήνυμα των Ομηρικών Επών είναι τόσο πιο κατανοητό από τον σημερινό Έλληνα όσο λιγότερο έχει υποστεί την παραμορφωτική επίδραση του δυτικού εκπαιδευτικού συστήματος. Επίσης είναι σαφώς πιο κατανοητό από τις γυναίκες, ενώ είναι εν γένει απρόσιτο για τους «προηγμένους» δυτικούς.
Κανόνες ανάγνωσης και κατανόησης
Κανόνας της τελειότητας :Τα Ομηρικά Έπη είναι ένα τέλειο σύγγραμμα, υψηλής νοημοσύνης, όπου κάθε τι έχει επιλεγμένη θέση και διατύπωση.
Κανόνας της θεοποίησης του ανθρώπου : Οι θεοί δεν είναι παρά μυθοποίηση των ανθρωπίνων αρετών και ελαττωμάτων.
Κανόνας του αποεντοπισμού της προσοχής : Το νόημα γίνεται αντιληπτό μόνο αν ο αναγνώστης σκεφθεί ευρύτερα, αφού αποσπάσει την προσοχή του από το σημείο που διαβάζει.
Κανόνας της σφαιρικής θεώρησης : Εδραία συμπεράσματα προκύπτουν μόνον μετά από συνολικές παρατηρήσεις, όπως συγκρίσεις ομόλογων περιστάσεων και συμπεριφορών.
Κανόνας της ανεδαφικότητας : Ο Ομηρικός Μύθος αυτοπροσδιορίζεται ως ουτοπία, και οι ήρωες συχνά δεν έχουν αίσθηση της πραγματικότητας.
Στόχος : Η δημιουργική αξιοποίηση της Ομηρικής Παρακαταθήκης για την αποτελεσματική ενίσχυση της – ήδη ανατέλλουσας – προσπάθειας εθνικής αυτογνωσίας και την αποδόμηση των στερεότυπων του Δυτικού «Πολιτισμού».
Ευρύτερα :  η άμεση θεραπεία των εθνικών μας ελαττωμάτων, η ανάδειξη και ανάκτηση των εθνικών μας προτερημάτων, η διαμόρφωση νέου Εθνικού Οράματος και εν τέλει η Ελληνική Αναγέννηση.
Συγκυρία : Όλα αυτά την ώρα που οι παντοειδείς «μνηστήρες» - εγχώριοι και ξένοι -  κάθε άλλο παρά «κάθονται με σταυρωμένα χέρια», και ενώ εξελίσσεται παγκόσμια δομική κρίση.
Σε Ομηρικούς όρους, έχουμε να νικήσουμε την δική μας Τροία, να γυρίσουμε στην δική μας Ιθάκη, να συμμαζέψουμε το ρημαγμένο σπιτικό μας. Θέλουμε ένα βάσιμο σκίρτημα αισιοδοξίας για την τόνωση της μαχητικής ψυχολογίας του Έθνους μας.


Κόρινθος, 8 Νοεμβρίου 2014


Σύμβουλος μηχανικός – συγγραφέας

Τετάρτη 5 Νοεμβρίου 2014

Ομηρική Γεωγραφία

Οδύσσεια Α΄Γυμνασίου

Η ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
1
Το όνομα του Ομήρου, και μέσα στα χρόνια που ζούσε ακόμα, πρέπει να είχε διαλαληθεί στις αποικίες της Μικρασίας, ως ένα βαθμό και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και όσο περνούσε ο καιρός, τόσο και η δόξα του άπλωνε. Τον 7ο κιόλας αιώνα οι ραψωδοί απάγγελναν τα έργα του σε όποια πολιτεία και σε όποιο χωριό έβρισκαν ελληνικά αυτιά να τους ακούσουν. Από τον 6ο αιώνα είχε καθιερωθεί στην Αθήνα να ραψωδούνται στη γιορτή των Παναθηναίων η Ιλιάδα και η Οδύσσεια από την αρχή ως το τέλος. Από τον 5οαιώνα, μπορεί και πιο νωρίς, τα παιδιά του σχολείου πρωτομάθαιναν γράμματα συλλαβίζοντας τα ονόματα των ηρώων τους — Έκτωρ, Οδυσσεύς, Αντίλοχος — και έπειτα διαβάζοντας και ερμηνεύοντας εκλεχτές περικοπές από τα έπη του.
Σε πόση τιμή είχαν τον ποιητή στο σχολείο δείχνει χαραχτηριστικά η συνήθεια, μόλις ο μαθητής άρχιζε να χαράζει αδέξια στην πλάκα του τα πρώτα γράμματα, να αντιγράφει τη φράση: Ο Όμηρος δεν ήταν άνθρωπος ήταν θεός, θεός, ουδ' άνθρωπος Όμηρος. Και είναι πέρα για πέρα σωστός ο λόγος του Πλάτωνα ότι την Ελλάδα πεπαίδευκεν ούτος ο ποιητής (Πολιτ. 10, 606 Ε).
Γρήγορα ο Όμηρος γίνεται η πηγή κάθε γνώσης: Όμηρος ο σοφώτατος πεποίηκε σχεδόν περί πάντων των ανθρωπίνων (Ξενοφ. Συμπ. 4,6), Όμηρος ο μεγίστην επί σοφία δόξαν ειληφώς (Ισοκρ. 13,2). Οι Έλληνες έβρισκαν στα έργα του — και με το δίκιο τους — τα πιο φωτεινά πρότυπα της παλικαριάς, της φιλοπατρίας, της φιλοτιμίας, της φιλαλληλίας, ακόμα — ιδιαίτερα στην Οδύσσεια — της ευστροφίας του μυαλού και της καρτερίας στις δύσκολες ώρες της ζωής.

Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2014

Ομηρική Φαρμακολογία

Αφροδίτη Επίδαυρος 2014

Ομηρική Φαρμακολογία Ομορφολογία
Αχ Ευρυνόμη, μην το λες κι ας με πονεί η ψυχή μου
να λούσω εγώ το σώμα μου και ν' αλειφτώ φτιασίδια.
(Οδύσσεια, Σ)

Ένα ακόμη μελέτημα για τον Όμηρο πιθανόν να γεννά στον αναγνώστη την υποψία ότι παλιές θεωρίες με νέο ντύμα έρχονται να προστεθούν με τη μορφή βιβλίου στα πολλά που κυκλοφορούν στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Σύμμαχος ωστόσο ο τίτλος, διασαφηνίζει ότι δεν πρόκειται για μελέτη φιλολογική αλλά για τη "Φαρμακοποιία" του Ομήρου.
Με τον όρο "Φαρμακοποιία" υπονοούνται δύο πράγματα, σχετικά μεταξύ τους. Το ένα είναι η πράξη του "ποιείν" φάρμακο και το άλλο είναι η κωδικοποίηση όλων των πρώτων υλών, δραστικών και αδρανών για την παρασκευή των φαρμάκων και των φαρμακομορφών, καθώς και των μεθόδων, των κανόνων και των ελέγχων που διέπουν την παρασκευή αυτή. Σήμερα, η κωδικοποίηση αυτή είναι έγγραφη, έχει σχήμα συνήθως ογκώδους βιβλίου και αποτελεί επίσημο κρατικό εγχειρίδιο.
Η λέξη φάρμακο υπάρχει αυτούσια τόσο στην Ιλιάδα όσο και στην Οδύσσεια, ενώ ο γλωσσικός πλούτος του ποιητή θησαυρίζει και άλλες, με το ίδιο νοηματικό περιεχόμενο λέξεις, όπως άλγος, πάθημα.
Στον κόσμο του Ομήρου φαρμακοποιούν θνητοί, θεοί και ημίθεοι. Υπάρχουν φάρμακα ήπια, φάρμακα εσθλά (καλά) και λυγρά (ολέθρια), θνητοφάγα και ανδροφόνα, αλλά και φάρμακα μητιόεντα (έξυπνα). Τα τελευταία αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν προάγγελοι των "έξυπνων" σύγχρονων φαρμάκων τα οποία στοχεύουν ένα συγκεκριμένο όργανο, ιστό ή πλήθος κυττάρων.
Συναντούμε φαρμακοτεχνικές μορφές, όπως είναι τα έλαια, οι αλοιφές, οι σκόνες επιπάσεως και τα διαλύματα. Αναφέρονται διάφορα είδη χορήγησης: η διαδερμική, η επιδερμική, η per os (από το στόμα) και η υπογλώσσια.
Δρόγες, όπως η ρίζα, συνήθως κονιοποιημένη, άνθη και καρποί υπάρχουν και στα δύο έπη, και βέβαια μορφές θεραπείας προς τις οποίες στρέφεται με αγωνία και ελπίδα ο σημερινός άνθρωπος θεωρώντας πως επιλέγει ό,τι πιο νεωτεριστικό, κι ας είναι γνωστές εδώ και χιλιετίες. Τέτοιες είναι η μουσικοθεραπεία (Οδυσσέας - γιοι του Αυτόλυκου), η αρωματοθεραπεία (Αφροδίτη - Έκτορας), η με λόγια θεραπεία, επικουρική της βοτανοθεραπείας (Πάτροκλος - Ευρύπυλος) και η αυτοθεραπεία, ύστερα από επίκληση στον Θεό (Γλαύκος - Φοίβος Απόλλων).
Θα συναντήσουμε φάρμακα αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά, αντισηπτικά, παραισθησιογόνα και ναρκωτικά και, βέβαια, όπως σε κάθε Φαρμακοποιία, αντίδοτα, καθώς και τα φαρμακολογικά φαινόμενα "συνέργεια" και "ανταγωνισμό".
Όσον αφορά στην κωδικοποίηση των προδιαγραφών που διέπουν τις πρώτες ύλες, τις δράσεις, τη συσκευασία και τη φύλαξη των φαρμάκων - αλοιφή εννέα χρόνων αναφέρεται στην Ιλιάδα - υπάρχει, όχι βέβαια με τη σημερινή μορφή επίσημου βιβλίου, δεσμευτικού για όλους όσους έχουν σχέση με το φάρμακο.
Σε όλα τα βιβλία, κυρίως τα εκπαιδευτικά αλλά και τα ιστορικά και λογοτεχνικά, κατά τα τελευταία χρόνια, σχεδόν για κάθε φυτό ή δρόγη υπάρχει η φράση: "αναφέρεται από τον Όμηρο".
Ήθελα να βρω τον στίχο και να ψηλαφήσω στο πρωτότυπο τις λέξεις που όριζαν ή συντρόφευαν το συγκεκριμένο φυτό ή δρόγη. Η ομοιότητα η μεγάλη ανάμεσα στο σήμερα και το τότε, όσον αφορά στην ονοματολογία φυτών και δρογών, δεν σημαίνει μόνο τη διαχρονικότητα της γλώσσας, αλλά γίνεται γεφυράκι για όποιον θέλει να πηγαινοέρχεται με ασφάλεια μπρος - πίσω.
Η έντονη παρουσία του στοιχείου S (θείου) στα έπη Ιλιάδα και Οδύσσεια αποτελεί την αφορμή για να δοθούν ορισμένες πληροφορίες γι'αυτό.
Το θείο είναι γνωστό από την αρχαιότητα και βρίσκεται στον Περιοδικό Πίνακα ανάμεσα στο οξυγόνο και το τελλούριο. Θεωρείται στοιχείο διαβολικό - συνδέεται με αστραπές, με τον δαίμονα, την Κόλαση και τη θεϊκή τιμωρία - αλλά και ενάρετο - απαραίτητο στη γεωργία, στο θειάφισμα.
Πρόκειται για το σκόρπισμα εξαχνωμένου θείου (sublimated Sulfur NF) πάνω στα φύλλα και τους βλαστούς των φυτών, ιδιαίτερα της αμπέλου. Με την υγρασία και τον αέρα το θειάφι μετατρέπεται σε διοξείδιo θείου (SO2) και τελικά σε θειώδες οξύ που καταστρέφει διάφορους μικροοργανισμούς.
Το θειάφι είναι μέσον καθαρισμού και κάθαρσης στα χέρια του Αχιλλέα και του Οδυσσέα.
Ο Αχιλλέας, στην Ιλιάδα, καθαρίζει καλά με θειάφι και τρεχούμενο νερό το καλοδουλεμένο ποτήρι που του χάρισε η μητέρα του Θέτις και μετά σπονδίζει στον Δία.
Ο Οδυσσέας στην Οδύσσεια, ύστερα από τη μνηστηροφονία, αναλαμβάνει να καθαρίσει το σπίτι του. Ζητά από την τροφό του Ευρύκλεια να του προμηθεύσει το απαραίτητο θειάφι, το οποίο καίει στην αυλή για να εξαγνιστεί ο ίδιος και το παλάτι. Δηλαδή το στοιχείο αυτό έχει, κατά τον Όμηρο, όχι μόνο φυσικές αλλά και μεταφυσικές ιδιότητες.
Στην τραγωδία του Ευριπίδη Ελένη, η αιγύπτια μάγισσα Θεονόη λέει στην Ελένη:

πήγαινε μπρος εσύ να μου φωτίζεις
και κατά την πρεπούμενη συνήθεια
μες στον αιθέρα ανέμιζε το θειάφι
για να' ρθουν τ'ουρανού πνοές καθάριες
με τη φωτιά καθάρισε τον δρόμο
ανόσιο αν τον μόλυνε ποδάρι

Στους στίχους αυτούς οφείλεται και ο τίτλος του βιβλίου, στο οποίο μελετώνται μαζί με τα βότανα και δρόγες, ορυκτές και ζωικές, στα ομηρικά έπη.

Αιθέρια και Αρωματικά Έλαια

Ομηρική Βοτανολογία

Ασκληπιός 2014
Μαχάων, 
«Ιητρός γαρ ανήρ πολλών αντάξιος άλλων», 
(Ιλ. Λ 514)
Ο Ιπποκράτης διέτεινε ότι η τροφή είναι το φάρμακο για κάθε νόσο. Απλόχερα η φύση μας προσφέρει τα όπλα που σε συνδυασμό με την ανάλογη ψυχική στάση και άσκηση, στέκονται αρωγοί στην καταπολέμηση ασθενειών και ενοχλήσεων που μαστίζουν τον άνθρωπο από την αρχαιότητα εως σήμερα. Κάνοντας μια πρώτη προσέγγιση θα παραθέσουμε την εκπληκτική εισήγηση του κου Καραμπερόπουλου στο 41ο Πανελλήνιο παιδιατρικό συνέδριο (Ρόδος 2003). Το δικό μας σχόλιο: Όταν οι επιστήμονες σταματούν την έρευνα και η ελπίδα ίασης κλείνεται σε πλαστικά κουτάκια, τότε οι επιστήμονες γίνονται συνταγογράφοι και οι βιομηχανίες πλαστικών, Μεσσίες. Παραθέτουμε αυτούσια το κείμενο.
Στα έργα των αρχαίων Ελλήνων ιατρών, στα οποία αρχίζει να εμφανίζεται η επιστημονική ιατρική, καταγράφεται ένας μεγάλος αριθμός φαρμάκων από το φυσικό περιβάλλον ιδιαίτερα από τα βότανα. Δάσκαλος της βοτανοθεραπείας θεωρείται ο Κένταυρος Χείρων, που ζούσε στο Πήλιο, με τα πολυάριθμα φυτά και βότανα.
Από αυτόν διδάχθηκε ο μαθητής της Ιατρικής Ασκληπιός και στη συνέχεια οι γιοί του Μαχάων και Ποδαλείριος, οι οποίοι συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο.
Κατά τον Όμηρο…
Στα ομηρικά έπη συναντούμαι αναφορές χρήσης βοτάνων για θεραπευτικούς σκοπούς ή για δηλητηριάσεις, χωρίς όμως πολλές φορές να αναφέρεται ένα συγκεκριμένο βότανο ή να περιγράφεται με λεπτομέρεια:
Όταν ο Μενέλαος τραυματίσθηκε στον Τρωϊκό πόλεμο τον εξέτασε ο ιατρός Μαχάων, «άνδρας ίσος με τους θεούς «ισόθεος», προσπάθησε το βέλος να τραβήξει… κι’ αφού εξέτασε την πληγή, εκεί που μέσα έφτασε το βέλος το φαρμακερό, το αίμα βύζαξε, δίχως χρονοτριβή και με πείρα πασπάλισε «ήπια φάρμακα» φάρμακα μαλακτικά, που κάποτε τα χάρισε στον πατέρα του, τον Ασκληπιό, ο Χείρων», (Ιλ. Δ 212-218).
Για τον ιατρό Μαχάονα σε άλλο χωρίο της Ιλιάδος, ο Όμηρος με έμφαση τονίζει: «Ιητρός γαρ ανήρ πολλών αντάξιος άλλων», (Ιλ. Λ 514), χαρακτηρισμός που διαχρονικά τιμά τους γιατρούς για την υψηλή τους προσφορά.
Σε άλλο επίσης σημείο της Ιλιάδος ο τραυματισμένος από τη μάχη Ευρύπυλος απευθύνεται στον φίλο του Πάτροκλο παρακαλώντας τον: «σώσε με τώρα ..και με μια νυστεριά βγάλε μου από το μηρό το βέλος. Και ξέπλυνε με χλιαρό νερό το μαύρο αίμα από την πληγή, κι απάνω πασπάλισε την με πραϋντικά φάρμακα για να γιάνη, που , καθώς λένε, τάμαθες από τον Αχιλλέα, που κι’ αυτόν τον είχε δασκαλέψει ο Χείρων, ο πιο ήμερος από όλους τους Κενταύρους», (Ιλ. Λ 828-832). Και ο Πάτροκλος έβαλε από πάνω με τα χέρια τρίβοντάς την με ρίζα πικρή που παύει τους πόνους. Ετσι ξεράθηκε η πληγή και σταμάτησε το αίμα», (Ιλ. Λ 844-848).
Ένας από του παλιούς θεούς- ιατρούς, όπως μας διηγείται ο Ομηρος, ήταν ο Παιήων, ο οποίος τον θέο Αρη γιάτρεψε στον Ολυμπο με βότανα παυσίπονα, οδυνήφατα. Το όνομα του Παιήωνα το έδωσαν οι αρχαίοι στο φυτό «παιωνία», το οποίο έχει και αιμοστατικές ιδιότητες. Ο Διοσκουρίδης, (3.140) ονομάζει την «παιωνία» και «γλυκυσίδη, πεντόροβον», που η ρίζα του βοτάνου αυτού δίνεται στις γυναίκες, οι οποίες δεν καθαρίσθηκαν από τον τοκετό. Όταν πίνεται με κρασί βοηθά τους πόνους της κοιλιάς, όσους έχουν ίκτερο, νεφρίτιδα, και όσους πονάνε στην ουροδόχο κύστη και οι σπόροι όταν τρώγονται από τα παιδιά θεραπεύουν τη λιθίαση».