Οι Tabulae Iliacae ("Ιλιαδικοί πίνακες", "Ιλιακοί πίνακες" ή "Ιλιακοί πίνακες"· ενικός Tabula Iliaca ) είναι μια συλλογή από 22 πέτρινες πλάκες ( πίνακες ), κυρίως από μάρμαρο , με ανάγλυφα που απεικονίζουν σκηνές από την ελληνική επική ποίηση , ιδιαίτερα της Η Ιλιάδα και ο Τρωικός Πόλεμος . Είναι όλα της πρώιμης αυτοκρατορικής ρωμαϊκής χρονολογίας και φαίνεται ότι προέρχονται από δύο ρωμαϊκά εργαστήρια, το ένα από τα οποία φαίνεται να έχει σχεδιαστεί για να ικανοποιήσει μια πελατεία με πιο μετριοπαθείς φιλοδοξίες.
Tabula Iliaca Capitolina
Ένα από τα πληρέστερα παραδείγματα που σώζονται είναι η Tabula Iliaca Capitolina, η οποία ανακαλύφθηκε γύρω από τις Bovillae, κοντά στη Ρώμη. Η πλάκα χρονολογείται από την περίοδο του Αυγούστου , γύρω στο 15 π.Χ. Τα γλυπτά απεικονίζουν πολλές σκηνές του Τρωικού Πολέμου, με λεζάντες, συμπεριλαμβανομένης της εικόνας του Αινεία να σκαρφαλώνει σε ένα πλοίο μετά την άλωση της Τροίας. Η λεζάντα του σκαλίσματος αποδίδει την απεικόνισή του σε ένα ποίημα του Στησίχορου τον 6ο αιώνα π.Χ., αν και υπήρξε πολύς επιστημονικός σκεπτικισμός από τα μέσα του 19ου αιώνα. Ο Άτλαντας των Κλασικών Αρχαιοτήτων του Theodor Schreiber (1895) περιλάμβανε μια γραμμή προς γραμμή περιγραφή της ταμπλέτας με γραμμικά σχέδια. Η Tabula Iliaca Capitolina βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα μουσεία Capitoline στη Ρώμη.
Ένας από τους πρώτους κύκλους των επικών έργων ζωγραφικής που έπρεπε να να πιστοποιηθεί είναι το μωσαϊκό σκάφος του Ηερωνα ( 248 π.Χ. ) , που εκπροσωπεί στο σύνολο του την Ιλιάδα . Ο ζωγράφος Theon ( ή μυστών ) ζωγράφισε τον Τρωικό Πόλεμο σε πολλούς πίνακες που στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στη Ρώμη . Μια σειρά από τοιχογραφίες που ανακαλύφθηκαν σε ένα σπίτι στην Esquiline το 1848 δίνει μια καλή ιδέα για το τι θα μπορούσαν να είναι αυτά τα τέτοια έργα ζωγραφικής
Απεικονίζουν σκηνές από την ιστορία του Οδυσσέα που την διηγείται στον Αλκίνοο όπως περιγράφεται στην Οδύσσεια : Κίρκη , τους Κύκλωπες , τους Λαιστρυγόνες, η κάθοδος στον Άδη . Σκηνές με βάση αυτούς τους κύκλους ήταν επίσης πολύ δημοφιλείς και στόλιζαν κύπελλα απο μέταλλο ή κεραμικό . Πολλά «Ομηρικά κύπελλα " από κόκκινο βερνίκι της Σάμου ανακαλύφθηκαν και μελετήθηκαν από τον καθηγητή Robert ( 50tes Winckelmannsfestprogram 1890 , σ. . 1-96 , " Homerische Becher " ) .
Είναι διακοσμημένα με σκηνές από την Ιλιάδα , την Οδύσσεια , Αιθιοπίδα Μικρή Ιλιάδα , Ιλίου Πέρσης και τον Θηβαϊκό κύκλο , με επιγραφές και τα ονόματα των ηρώων όπως τα παραθέτει ο ποιητής . Τέτοια έργα τέχνης , εμπνευσμένα από το λογοτεχνική μόδα της εποχής , ενέπνευσε στη λογοτεχνία από την αρχή. Όπως ο Βιργίλιος , οι εικόνες του Τρωικού Πολέμου που χρησιμοποιεί φαίνεται να βρίσκουν την προέλευσή τους σε τέτοια έργα ζωγραφικής παρά στη βιβλιογραφία . Όταν ο Αινείας επισκέπτεται το ναό της Ήρας στην Καρχηδόνα , " videt Iliacas πρώην pugnas ordine " , μια φράση που θα μπορούσε κάλλιστα να εφαρμοστεί για τον ίδιο τον ποιητή .
Ο Πίνακας ILIAQUE έχει για τίτλο «ΤΡΩΙΚΟΣ» και προτείνει μια εγκυκλοπαιδική σειρά με σκηνές από τον Τρωικό Πόλεμο , βγαλμένες από την «Η καταστροφή της Τροίας» Στησίχορου ( ΙΛΙΟΥΠΕΡΣΙΣ ΚΑΤΑ ΣΤΗΣΙΧΟΡΟΝ ) , την «ΙΛΙΑΔΑ» του Ομήρου ( ΙΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΟΜΗΡΟΝ ) , η Arctinos Αιθιοπίδα της Μιλήτου ( ΑΙΘΙΟΠΙΣ ΚΑΤΑ ΑΡΚΤΙΝΟΝ ΤΟΝ ΜΙΛΗΣΙΟΝ ) , και η Μικρή Ιλιάδα Lesches Πύρρα ( ΙΛΙΑΣ Η ΜΙΚΡΑ ΛΕΓΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑ ΛΕΣΧΗΝ ΠΥΡΡΑΙΟΝ ) .
Έχει μια αρχιτεκτονική σύνθεση . Δύο πυλώνες ( το αριστερό είναι σπασμένο ) στέκονται σε μια βάση και αποτελούν ένα πλαίσιο για την καταστροφή της Τροίας . Πάνω σε μια ζωφόρο , σκηνές από την Ραψωδία Α της Ιλιάδος . Υπήρχαν σκηνές αριστερά από τις ραψωδίες Β και Η και τα άλλα δώδεκα βιβλία καταλαμβάνουν τη δεξιά πλευρά . Στο κέντρο σκηνές από την Αιθιοπίδα . Όλες αυτές οι σκηνές συνοδεύονται από επιγραφές με τα ονόματα των βασικών χαρακτήρων και τα κυριότεραεπεισόδια .
Στον υπόλοιπο πυλώνα βρίσκεται μία περίληψη από τις ραψωδίες Η και τις επόμενες, εκτός από τις XIII , XIV και XV ., αρχίζοντας με « … οἱ δ’ Ἀχαιοὶ τ(ε)ῖχός τε καὶ τάφρον ποιοῦνται περὶ τὰς ναῦς. Ἀμφοτέρων δ’ αὐτῶν ἐξοπλισθέντων καὶ μάχην ἐν τῷ πεδίῳ συναψάντων οἱ Τρῶες εἰς τὸ τ(ε)ῖχος τοὺς Ἀχαιοὺς καταδιώκουσιν καὶ τὴν νύκτ’ ἐκείνην ἐπὶ ταῖς ναυσὶν ποιοῦνται τὴν ἔπαθλιν ..»
Ο σπασμένος πυλώνας έδινε την περίληψη από τις προηγούμενς ραψωδίες, και μία επιγραφή στην βαση που στήριζε τον πυλώνα έδινε το όνομα του καλλιτέχνη.
Μεγάλοι παραμυθάδες.... μεγάλες σημειολογίες στον ρου της Ιστορίας
Ο φετινός κύκλος διαλέξεων “Θάλεια Ποταμιάνου” που διοργανώνει η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, ανοίγει την Πέμπτη 10 Νοεμβρίου με τη διάλεξη της Δρ. Emily Wilson με θέμα "Ήρωες. Μεγαλόσωμοι, Μεγαλόστομοι, Παραμυθάδες".
Η Emily Wilson, που τιμήθηκε πρόσφατα με το βραβείο “Geniusgrant” από το Ίδρυμα MacArthur, προσέλκυσε το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας ως η πρώτη γυναίκα που εξέδωσε αγγλική μετάφραση της “Οδύσσειας” του Ομήρου, ενώ τώρα δουλεύει τη μετάφραση της “Ιλιάδας”. Η εφημερίδα ‘The New York Times’ χαρακτήρισε τη μετάφραση της Wilson ως ένα από τα 100 αξιολογότερα βιβλία του 2018.
Οι Μύθοι, η Μαγεία και το Μυστήριο των Αρχαίων Ελλήνων
H Δρ. Emily Wilson θα δώσει σειρά διαλέξεων στη μνήμη της Θάλειας Ποταμιάνου με τον γενικό τίτλο “Οι Μύθοι, η Μαγεία και το Μυστήριο των Αρχαίων Ελλήνων”. Η Μαρία Γεωργοπούλου, Διευθύντρια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, δήλωσε: “Είμαστε ευτυχείς που θα φιλοξενήσουμε μία τόσο λαμπρή πρωτοποριακή κλασική φιλόλογο που μέσω των μεταφράσεών της δεν διστάζει να ερμηνεύσει αρχαία κείμενα για να δείξει πόσο συνδεδεμένα είναι με τον κόσμο του σήμερα”.
Ο κύριος Ανδρέας Ζομπανάκης, Πρόεδρος των Επιτρόπων της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, σημείωσε: “ο διάλογος της Emily Wilson με την αρχαιότητα είναι ένα αντίδοτο που μας υπενθυμίζει τη συνεχιζόμενη συνάφεια των κλασικών με τη σύγχρονη ζωή και τον πολιτισμό”.
“Ο μύθος, η μαγεία και το μυστήριο, όπως απεικονίζονται στο αρχαίο ελληνικό έπος, το δράμα και τη φιλοσοφία, καθώς και το πως έγιναν αποδεκτά από μεταγενέστερους πολιτισμούς, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής εποχής, θα είναι τα θέματα της επόμενης σειράς διαλέξεων στη μνήμη της Θάλειας Ποταμιάνου”, είπε η Δρ. Wilson.
“Οι διαλέξεις θα εστιάσουν στα στοιχεία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που προκαλούν τη μεγαλύτερη έκπληξη, αυτά που έχουν ερμηνευτεί ή παρερμηνευτεί επανειλημμένα αλλά και αυτά των οποίων η ερμηνεία είναι πιο δύσκολη. Οι αρχαίες ελληνικές αντιλήψεις για τον ηρωισμό, το χρόνο, την ενέργεια, την ποιητική, την πολιτική και την ηθική έχουν αποτελέσει πηγή γνώσης και έμπνευσης για ερευνητές, σπουδαστές και κοινωνίες για χιλιετίες”.
Η είσοδος είναι ελεύθερη κατόπιν εγγραφής (www.ascsa.edu.gr/register-thalia-potamianos) στην Αθήνα στις 10 Νοεμβρίου 2022, στην Ουάσιγκτον D.C. στις 24 Ιανουαρίου 2023 και στη Νέα Υόρκη στις 9 Μαΐου 2023, ενώ οι διαλέξεις θα μεταδοθούν και διαδικτυακά.
Αμέσως μετά τη διάλεξη, η Χάρις Αλεξίου θα διαβάσει αποσπάσματα από την Οδύσσεια, με τον συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου να ερμηνεύει την πρωτότυπη μουσική που συνέθεσε για τη θεατρική μεταφορά της “Οδύσσειας” σε σκηνοθεσία του κορυφαίου εικαστικού και σκηνοθέτη Robert Wilson.
Παράλληλες εκδηλώσεις
Έκθεση: "Ο Όμηρος στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη: Σπάνιες Εκδόσεις Ομηρικών Επών"
Επιλογή τεκμηρίων από τις 300 ομηρικές εκδόσεις της Γενναδείου Βιβλιοθήκης στήνεται στο Αναγνωστήριο Σπάνιων Βιβλίων από την Επικεφαλής Βιβλιοθηκάριο Ειρήνη Σολομωνίδη, με αφορμή τη διάλεξη της Emily Wilson στην Αθήνα, σκηνοθετώντας και ζωντανεύοντας τις διαδρομές και μετουσιώσεις της πρώτης ομηρικής επικής ύλης στο χώρο και το χρόνο: από την πρώτη έκδοση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας το 1488 στη Φλωρεντία από τον Δημήτριο Χαλκοκονδύλη, στην πρώτη παράφραση της Ιλιάδας στα νέα ελληνικά από τον Νικόλαο Λουκάνη που τυπώθηκε στη Βενετία το 1526, στις μεταφράσεις του ομηρικού έπους στα λατινικά, αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και ισπανικά και στη διασπορά του κειμένου, πρωτότυπου, μεταφρασμένου ή παραφρασμένου στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική.
Εκδόσεις του ομηρικού έπους, καθώς και εικονογραφήσεις του John Flaxman συναντώνται μαγικά στην έκθεση όπως και σε κάποιες από τις εκδόσεις που είναι εμπλουτισμένες με εικονογραφικό υλικό από τον ίδιο τον ιδρυτή της Βιβλιοθήκης, Ιωάννη Γεννάδιο, κατά την αγαπημένη του πρακτική, αυτή της δημιουργίας συνθέσεων από ξεχωριστά συστατικά, στη συγκεκριμένη περίπτωση λόγου και εικόνας.
Η εξαιρετική εξαιρετική!!! ....ομιλία του τέως Προέδρου
Π. Παυλόπουλος: «Ελληνική Γλώσσα και Ελληνικός Πολιτισμός»
Ομιλία του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας και επίτιμου καθηγητή της Νομικής σχολής του ΕΚΠΑ στο 20ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Λυκείου Ελληνίδων στην Καλαμάτα
Καθώς και ότι τα Ομηρικά Έπη, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, μάλλον είναι το κυριότερο πρώτο παράδειγμα της γλωσσικής και πολιτισμικής ενότητας του τότε Ελληνικού Κόσμου, γραμμένα σε μίαν ιδιαίτερη Ελληνική Γλώσσα, προϊόν σύνθεσης διαφόρων, συγγενών μεταξύ τους, διαλέκτων πάνω σε Ιωνική βάση. Υπό τις συνθήκες αυτές ο Θουκυδίδης είναι ο πρώτος ιστορικός ερευνητής, ο οποίος ανέδειξε την σημασία της Ελληνικής Γλώσσας στην δημιουργία του Έθνους των Ελλήνων. Ίσως δε και ο μόνος ιστορικός ερευνητής, ο οποίος κατάφερε να σηματοδοτήσει, με πειστικά τεκμήρια, το πώς και γιατί μια γλώσσα μπορεί να θέσει τις βάσεις της δημιουργίας ενός έθνους.
Β. Ελληνική Γλώσσα και Παιδεία
Η Ελληνική Γλώσσα υπήρξε όχι μόνο το μέσο επικοινωνίας ενός Λαού ή και ενός Έθνους γενικότερα. Αλλά το όργανο διαμόρφωσης της Παιδείας, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα του Ελληνικού Πολιτισμού, από την γέννησή του ως την σύγχρονη εξέλιξή του, λόγω του ότι, σύμφωνα με τις επόμενες σκέψεις, η Ελληνική Γλώσσα συνέβαλε καθοριστικώς στην δημιουργία του Έθνους των Ελλήνων.
Όλα αυτά έχουν ως αφετηρία το επιστημονικώς ακραδάντως τεκμηριωμένο γεγονός, ότι η δύναμη της Ελληνικής Γλώσσας, ως μέσου επικοινωνίας των συμβιούντων σε οργανωμένη κοινωνία ανθρώπων, είναι τέτοια μέσα στον χρόνο, ώστε βασίμως μπορούμε να δεχθούμε πως δεν είναι τόσο το σύνολο των επιμέρους Λαών στην Αρχαιότητα, οι οποίοι συνδέθηκαν ιστορικώς μεταξύ τους ως Έλληνες, που δημιούργησε την Ελληνική Γλώσσα. Πολύ περισσότερο ήταν η Ελληνική Γλώσσα, όπως προέκυψε από την σύνθεση των επιμέρους διαλέκτων της -αφού από την ιστορική εποχή δεν υπάρχει, αποδεδειγμένα, Ελληνική διάλεκτος αυτόνομη και ανεξάρτητη από τις άλλες- εκείνη η οποία συνέδεσε, σταθερά και σε βάθος, μεταξύ τους τους Έλληνες και οδήγησε στην μετέπειτα ενότητα των Ελλήνων.
Γ. Το δίδαγμα του Θουκυδίδη
Ο μέγιστος των ιστορικών Θουκυδίδης είναι, δίχως αμφιβολία, οπιο κατάλληλος για ν’ αποδείξει αυτή την μεγάλη αλήθεια, αν αναλογισθούμε το μεγαλείο και την «αυθεντία» του έργου του.
1. Συγκεκριμένα ο Θουκυδίδης, στην εισαγωγή των «Ιστοριών» του, καταγράφει το γεγονός ότι για πρώτη φορά ενώθηκαν οι Έλληνες κατά την προετοιμασία και την διεξαγωγή του Τρωϊκού Πολέμου, έστω και αν ο σκοπός του πολέμου αυτού έχει τις ρίζες του σε μυθολογικά, αμιγώς, δεδομένα.
α) Καθώς και ότι τα Ομηρικά Έπη, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, μάλλον είναι το κυριότερο πρώτο παράδειγμα της γλωσσικής και πολιτισμικής ενότητας του τότε Ελληνικού Κόσμου, γραμμένα σε μίαν ιδιαίτερη Ελληνική Γλώσσα, προϊόν σύνθεσης διαφόρων, συγγενών μεταξύ τους, διαλέκτων πάνω σε Ιωνική βάση. Υπό τις συνθήκες αυτές ο Θουκυδίδης είναι ο πρώτος ιστορικός ερευνητής, ο οποίος ανέδειξε την σημασία της Ελληνικής Γλώσσας στην δημιουργία του Έθνους των Ελλήνων. Ίσως δε και ο μόνος ιστορικός ερευνητής, ο οποίος κατάφερε να σηματοδοτήσει, με πειστικά τεκμήρια, το πώς και γιατί μια γλώσσα μπορεί να θέσει τις βάσεις της δημιουργίας ενός έθνους.
β) Επιπλέον, αυτές οι βάσεις μας παρέχουν, ακόμη και σήμερα, επαρκείς εξηγήσεις για την αδιάλειπτη συνέχεια της Ελληνικής Γλώσσας. Αρκεί ν’ αναλογισθεί κανείς π.χ. την πλειάδα λέξεων της εποχής του Ομήρου που «επιβιώνει» σε όλο το φάσμα του προφορικού και γραπτού λόγου, ιδίως δε σε πεδία τα οποία έχουν μια μορφή «κοινότητας αναφοράς» μεταξύ ορισμένων σημερινών δρώμενων και των δρώμενων που εξιστορούν τα Ομηρικά Έπη. Για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακή, κατά κυριολεξία, η ανίχνευση μεγάλου αριθμού ναυτικών λέξεων-όρων στην Γλώσσα μας, που έλκουν ευθέως, σχεδόν, την καταγωγή τους από τις εξιστορήσεις του Ομήρου (βλ., αντί άλλης παραπομπής, Αθανασίου Γιαννάκη, «Ομηρικό Λεξικό ναυτικών όρων», εκδ. Αμφιτρίτη, Αθήνα, 2013). Στο ίδιο, κατά βάση, συμπέρασμα καταλήγει στις μέρες μας ο μεγάλος νομπελίστας Ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης, με τους εξής στίχους από το ποίημά του «Άξιον Εστί» (Ενότητα «Τα Πάθη»): το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου».
Χρήσιμο είναι να παρατεθεί το απόσπασμα των «Ιστοριών» (Ι,1.3.1-1.3.4), όπου με τρόπο «λακωνικό», πλην σαφή, ο Θουκυδίδης αποδεικνύει πως η Ελληνική Γλώσσα ήταν εκείνη, η οποία έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία του Έθνους των Ελλήνων.
ΙΙΙ. Η «δοξαστική» πορεία του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος
Την πορεία εξέλιξης του Ελληνικού Πολιτισμού, σε όλη του την μακραίωνη διαδρομή, «καταγράφει», πιστά και αξιόπιστα όπως επισημάνθηκε συνοπτικώς προηγουμένως, κυρίως η πορεία του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος στον δρόμο προς την επιστημονική -ουσιαστικώς την πρώτη στην ιστορία της επιστημονικής εξέλιξης- δημιουργία. Αυτή η πορεία του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος προς την θεμελίωση της ολοκληρωμένης Επιστήμης και της Φιλοσοφίας με συστηματική δομή παραπέμπει, εν πολλοίς, στον μύθο του Προμηθέα, κατά την Αισχύλεια εκδοχή του. Ήτοι παραπέμπει στον ημίθεο, ο οποίος τίθεται στην υπηρεσία του Ανθρώπου -προκειμένου να τον διδάξει τις Τέχνες, μέσω της χρήσης της φωτιάς που έχει κλέψει από τους θεούς- με σκοπό να καταστήσει την ανθρώπινη δημιουργία δύναμη «παραγωγής» Πολιτισμού, άρα δύναμη η οποία θ’ απελευ-θερώσει τον Άνθρωπο και από τον αρχέγονο φόβο του θανάτου. Σκοπό, τον οποίο «αποκαλύπτει» στον Χορό ο Προμηθέας με τον συγκλονιστικό στίχο του Αισχύλου (260): «Θνητούς γ’ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον» («Απέβαλα από τους θνητούς τον φόβο του θανάτου»). Και τούτο στοίχισε στον Προμηθέα την σύγκρουση ως και με τον Δία, σύγκρουση που «σφραγίσθηκε» με την τιμωρία της αλυσόδεσής του στον καυκασιανό βράχο.
Α. Μια «προμηθεϊκή» πορεία
Μεσ’ απ’ αυτήν την, οιονεί προμηθεϊκή, πορεία του το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα γέννησε, σχεδόν ταυτοχρόνως, την Επιστήμη και την Φιλοσοφία, κατά τα προλεχθέντα συντόμως. Σήμερα, η συνεισφορά αυτή του Ελληνικού Πνεύματος στον Πολιτισμό, εν γένει, φαίνεται ίσως φυσική. Όμως η ιστορική διαδρομή και έρευνα στο πεδίο κυρίως της Επιστήμης αρκεί για να καταδείξει, ότι αυτή η «προμηθεϊκή», κατά τ’ ανωτέρω, πορεία του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος συνιστά μια από τις πιο συγκλονιστικές -δίχως ίχνος υπερβολής- περιόδους της ανθρώπινης δημιουργίας, αφότου εμφανίσθηκε ο Homo Sapiens ως «τελείωση» του Homo Sentiens. Και τούτο διότι, κατ’ ουσία και κατ’ αποτέλεσμα, σηματοδοτεί την αρχή της πνευματικής «καταξίωσης» του Homo Sapiens.
1. Για να γίνει σαφέστερη και, επομένως, ακριβέστερη η ανάλυση που προηγήθηκε, πρέπει να διευκρινισθεί ότι το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα έφθασε στον «κολοφώνα» της διάπλασης της Επιστήμης μέσ’ από την «επαναστατική», μεθοδολογικώς, για την εποχή εκείνη μετατροπή της πληροφορίας σε Γνώση και της Γνώσης σε «Σοφία».
α) Με άλλες λέξεις το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα οδήγησε έτσι την εν γένει Παιδεία -υπό την έννοια του συνόλου των έργων του Πνεύματος και της Τέχνης, κατά τον André Malraux- της Αρχαίας Ελλάδας σε μια πρωτόγνωρη, με οιαδήποτε σύγκριση παρελθόντος, ολοκλήρωσή της, προσθέτοντάς της τους «ακρογωνιαίους λίθους» της, ήτοι την Επιστήμη και την Φιλοσοφία. Την τελευταία δε ιδίως με την μορφή της «τελειοποίησης» -για τα δεδομένα της εποχής- της επιστημονικής μεθόδου, ως θεμελιώδους «εργαλείου» αναζήτησης και επεξεργασίας της Γνώσης, που έχει ως τελικό στόχο την διεπιστημονική της προσέγγιση ως την, κατά το δυνατόν, ολιστική θεώρησή της. Ολιστική θεώρηση, η οποία βεβαίως και δεν οδηγεί στην, από μεθοδολογικής πλευράς, πλήρη «εξομοίωση» των επιμέρους επιστημονικών κλάδων, πλην όμως αναζητεί τα υπαρκτά κοινά σημεία μεταξύ τους, έτσι ώστε ν’ αποφεύγονται, όσο αυτό είναι εφικτό, μεγάλες αντιφάσεις στο lato sensu πεδίο του «επιστητού».
β) Η «δοξαστική» σύλληψη και κυοφορία της Επιστήμης –που, με πολλή «ελευθερότητα» ως προς την χρησιμοποίηση του όρου είναι αλήθεια, συνιστά το ισοδύναμο του «big-bang» στο πεδίο μορφοποίησης του «σύμπαντος» της ανθρώπινης δημιουργίας, καθώς ο Άνθρωπος πλάθει το δικό του Σύμπαν για να κατανοήσει εκείνο του Δημιουργού του- είναι, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, έργο των Προσωκρατικών φιλοσόφων καθώς και των Σοφιστών, οι οποίοι επηρεάσθηκαν από αυτούς, με κυριότερους τους Πρωταγόρα και Ιππία, φυσικά με βάση τα υπάρχοντα, δυστυχώς άκρως ελλιπή, ιστορικά τεκμήρια. Κατά κάποιον τρόπο οι Προσωκρατικοί, με τις πρωτόγνωρες για την εποχή εκείνη προσεγγίσεις της αλήθειας γύρω από την φύση του Κόσμου, «οργάνωσαν» το πρώτο «επιστημονικό εργαστήρι» στο πλαίσιο της ιστορίας της επιστημονικής «παραγωγής».
2. Και τούτο, διότι ήταν εκείνοι που πρώτοι επιχείρησαν –και ουσιαστικώς πέτυχαν- ν’ απαλλάξουν την ανθρώπινη διανόηση από τα «προπατορικά» δεσμά του μύθου και να την οδηγήσουν, σταδιακώς, προς την κατανόηση και εξήγηση του Κόσμου στις πραγματικές του, φυσικές, διαστάσεις.
α) Ταυτοχρόνως, αυτή η «ριζοσπαστική» δημιουργική παρακαταθήκη των Προσωκρατικών υπήρξε, στην μετέπειτα πορεία του Πνεύματος, το σπουδαιότερο όπλο για την αντιμετώπιση των εμποδίων του κάθε είδους δογματισμού που έκανε, κατά καιρούς, την εμφάνισή του. Δογματισμού ο οποίος, εν τέλει, έφθανε, μέσ’ από ένα καταστροφικό «πισωγύρισμα», στο να μετατρέψει την όποια Γνώση είχε προκύψει και πάλι σε απλή πληροφορία. Πληροφορία, που μεταδιδόταν εφεξής μεταξύ των, δήθεν, «επαϊόντων», δίχως δυνατότητα αμφισβήτησής της εκ μέρους τους και, πολύ περισσότερο, τροποποίησης του περιεχομένου της προς την κατεύθυνση οιασδήποτε επιστημονικώς αποδεκτής εξέλιξής της.
β) Αυτό, ακριβώς, το καταστροφικό «πισωγύρισμα» της ανθρώπινης Σκέψης και της καθήλωσής της στην «κατεστημένη» πληροφορία απέτρεψε το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα, στην πορεία της ελεύθερης δημιουργίας του. Ουσιαστικώς δε το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα ουδέποτε, ακόμη και στις απαρχές της «ανόδου» του, συμβιβάσθηκε με μια τέτοια μεθοδολογική στασιμότητα που είναι, εκ των πραγμάτων και διαχρονικώς, ο κυριότερος «εχθρός» της Επιστήμης. Και υπενθυμίζεται εκ νέου: Το «άλμα» αυτό του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος δεν κατανοήθηκε πλήρως ακόμη και με τα πνευματικά «εργαλεία» των απαρχών της σύγχρονης εποχής. Χρειάσθηκε πολύς χρόνος και μεγάλη προσπάθεια για να οριοθετηθεί επαρκώς το μέγεθος των «επαναστατικών» καινοτομιών της περιόδου και της συνεισφοράς των Προσωκρατικών στο πεδίο της επιστημονικής εξέλιξης, ιδίως κατά το αρχικό της στάδιο.
3. Αλήθεια πόσο αργότερα, άραγε, ο Max Weber, στην μελέτη του «Η επιστήμη ως επάγγελμα», ανέδειξε ότι η Επιστήμη σημαίνει το «ξεμάγεμα του κόσμου», την «απομάγευση του κόσμου» («die Entzauberung der Welt»), ήτοι την απαλλαγή της Σκέψης, κατά την έρευνα του Κόσμου τούτου, από τα «μάγια» του κάθε είδους μύθου!
Β. Υπ’ αυτό το πρίσμα είναι, όπως συνάγεται από το σύνολο της ανάλυσης που προηγήθηκε, απολύτως θεμιτό, ιστορικώς, να ερμηνεύουμε τους Μηδικούς Πολέμους και την τελική περηφανή επικράτηση των Ελλήνων, υπό την Αθηναϊκή καθοδήγηση, και ως εξίσου περιφανή επικράτηση του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος. Το οποίο έτσι νομιμοποιείται ιστορικώς, και μάλιστα στο ακέραιο, να διεκδικεί, ως κοιτίδα και λίκνο του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, την «παλαίφατη» όχι μόνο γεωγραφική αλλά και πνευματική οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Αναλυτικά η ομιλία του με τίτλο «Ελληνική Γλώσσα και Ελληνικός Πολιτισμός»: ΕΔΩ και ΕΔΩ
Η «σύλληψη» και κατανόηση του Ελληνικού Πολιτισμού, από τις καταβολές του ως σήμερα, πάντοτε ως δημιουργήματος του ελεύθερου Αρχαίου Πνεύματος, δίχως την συσχέτισή του με την Ελληνική Γλώσσα αναδεικνύονται άκρως ελλιπείς.
Μια φωτογραφική Οδύσσεια» σε μια μεγάλη έκθεση στη Θεσσαλονίκη
Στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης από τις 8 Σεπτεμβρίου, ένα πανόραμα των εικόνων του πρωτοπόρου Ελβετού φωτογράφου που συνδέθηκε όσο λίγοι με την Ελλάδα, ταξιδεύοντας στη Μεσόγειο.
Το 1923 ο Λε Κορμπιζιέ χρησιμοποίησε τις φωτογραφίες του από τον Παρθενώνα στο βιβλίο του «Vers un architecture». Ο Μπουασονά ήθελε να ερμηνεύσει το ελληνικό τοπίο συνδυάζοντας την κλασική αρχαιότητα με την επαρχιακή ελληνική λαογραφία μέσα από συνειρμούς φυσικών και πολιτιστικών στοιχείων προσεκτικά συντεθειμένων και με τον καλύτερο φωτισμό του περιβάλλοντος. Οι φωτογραφίες της Emma Guipet, πεντακόσιες σε σύνολο, με την ίδια ως «Magdeleine G» να χορεύει στον Παρθενώνα με αρχαία ενδυμασία, που χρησιμοποιήθηκεαν ως εικονογράφηση για το βιβλίο του υπνωτιστή Émile Magnin «L'Art et l'Hypnose», αποτέλεσαν αντικείμενο θαυμασμού για τους υπερρεαλιστές.
Το τελευταίο του φωτογραφικό λεύκωμα για την Ελλάδα, που δημοσιεύτηκε το 1933 με τίτλο «Ακολουθώντας το πλοίο του Οδυσσέα», ήταν μια προσπάθειά του να αναπαραστήσει το ομηρικό έπος και, με συμβολικό τρόπο, τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού σε όλη την Ευρώπη, ενώ τις φωτογραφίες συνόδευαν αποσπάσματα από την «Οδύσσεια» του Ομήρου.
Η έκθεση «Ο Φρεντ Μπουασονά και η Μεσόγειος. Μια φωτογραφική Οδύσσεια» αποτελεί παραγωγή του MOMus-Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, με τη συνεργασία του Τμήματος Γεωγραφίας και Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου της Γενεύης, της Βιβλιοθήκης της Γενεύης και του Μουσείου Τέχνης και Ιστορίας της Πόλης της Γενεύης και με τη συνδρομή της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
στον φωτισμένο Όλυμπο της έννοης κεφαλής του Homo Sapiens
εν Αθήναις 23 Σεπτεμβρίου 2022
Σε έναν τεράστιο διαμορφωμένο χώρο στον Ελληνικό Κόσμο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού 1.800τμ, η τεχνολογία συναντά τον μύθο: επιβλητικά εκθέματα, wall mapping, ξεναγήσεις, escape rooms, ολογράμματα, διαδραστικά acts ντύνουν τις ζωές και τα βιώματα των 12 Θεών του Ολύμπου και αποκαλύπτουν γνωστές και άγνωστες πτυχές του χαρακτήρα τους.
Στόχος της έκθεσης αυτής; Να κατανοήσουμε τον βαθύτερο συμβολισμό που κρύβουν αυτοί οι μύθοι, αλλά και την αρχαία ελληνική γνώση και σοφία.
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Από την Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2022 και μέχρι τις 30 Μαρτίου 2023 ο Όλυμπος “μετακομίζει” στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, “ανοίγει” τις πόρτες του και καλεί μικρούς και μεγάλους να θαυμάσουν το μεγαλείο της ελληνικής μυθολογίας και το θρυλικό της Δωδεκάθεο.
