ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ ! Anna Chromý 2000 ΜΟΝΑΚΟ
Ο Οδυσσέας στον Τροχό του Χρόνου
Ποιος είναι ο Οδυσσέας;
Είχαμε διαβάσει στα ποιήματα του Ομήρου, τη ζωή και την δράση του Οδυσσέα. Αλλά ο λογοτεχνικός βασιλιάς της Ιθάκης είχε και άλλα μυστικά διάσπαρτα σε πολλές πηγές: περασμενες, σύγχρονες αλλά και μελλοντικές . Έτσι, ο Valerio Massimo Manfredi ήθελε να δει την επίδραση που έχει, το να διηγηθεί με μια ανάσα τη ζωή του Οδυσσέα , τον ήρωα των ηρώων, τον μύθο μέσα στον οποίο κρύβονται όλες οι ιστορίες μας, ακόμη και των νέων μυθιστορημάτων και των πιο καινούργιων.
Ο αρχαιολόγος και συγγραφέας, επομένως, κάνει μια αυστηρή φιλολογική εργασία. Έσκαψε μεταξύ των πολλών πιθανών πηγών, ζυμώνοντας τις ιλιγγιώδεις ιστορίες με την ικανότητά του ως παραμυθάς. Ένα έργο που συνδυάζει τις ιδιότητες ενός συγγραφέα, αλλά και ενός αρχαιολόγου και βιογράφου, γιατί ο Οδυσσέας είναι ένα θέμα προσωπικότητας, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί με μεγάλη προσοχή.
Η τριλογία «Το όνομά μου είναι Κανένας», είναι μια ομολογία-βιογραφία-μυθιστόρημα, όπου ο ήρωας μιλάει σε πρώτο πρόσωπο και φαίνεται να είναι πιο πραγματική από την πραγματική. Αυτό είναι το ταλέντο του Manfredi, να μας οδηγήσει ανάμεσα στους χαρακτήρες των ομηρικών επών να τους ακούσουμε να τους ζωντανέψουμε.
Φυσικά, η πρώτη ύλη είναι τόσο φίνα. Πού αλλού θα μπορούσε κανείς να βρει ένα λογοτεχνικό χαρακτήρα να μπορεί να ανταγωνιστεί τον Οδυσσέα, έναν άνθρωπο τόσο σύνθετο και τόσο ρευστό. Η πρόκληση του Manfredi φάνηκε τιτάνια, ομολογουμένως, μια τεράστια ευθύνη και βγήκε νικητής, γιατί είναι ένας μεγάλος γνώστης του αρχαίου κόσμου, αλλά και ένας μελετητής που ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του , χωρίς όμως να προδώσει τους ήρωες του.
Η γοητεία μπορεί μόνο να αυξηθεί ακούγοντας τον συγγραφέα να σκιαγραφεί τον Οδυσσέα σαν μια προσωπικότητα άπειρη. Ο πανούργος εφευρέτης της στρατηγικής , ο άνθρωπος που ξέρει πώς να συνδυάσει τη σωματική δύναμη με την πνευματική οξύνοια, τον άνθρωπο που μισεί τον πόλεμο (αλλά αν πραγματικά πρέπει να πολεμήσουμε, τότε είναι αποφασισμένος να κερδίσει). Ο Οδυσσέας βγαίνει ως χαρακτήρας με σταθερές αρχές, (πιστότητα, την πίστη, τη φιλία), αλλά συγχρόνως τυλιγμένος σε μια δίνη αναζητήσεων και ερωτήσεων και επανεξέτασης της ταυτότητας του που τον καθιστά τον τέλειο σύγχρονο ήρωα και ίσως ακριβώς εξαιτίας αυτού άρεσε τόσο πολύ στους συγγραφείς του εικοστού αιώνα .
Ο άνθρωπος ο οποίος επιστρέφει στο σπίτι του μετά από χρόνια πολέμου και περιπλανήσεις, για παράδειγμα, είναι ένας Οδυσσέας που γίνεται ο δούρειος ίππος για τον εαυτό του κρυμμένος στα παπούτσια ενός ζητιάνου για μην αναγνωριστεί. Και ίσως αυτό ήταν η πιο κορυφαία στιγμή μιας συναισθηματικής συνάντησης: αυτή της επιστροφής στην Ιθάκη, η συνάντηση με την Πηνελόπη, βλέποντας τον ήρωα μας σε περιπέτειες βαθιάς σκέψης σε αμφιβολίες και θυμό, μέχρι την απόφαση να δώσει τη μάχη με τους μνηστήρες που ήθελαν να αποπλανήσει τη γυναίκα του και να κλέψει το βασίλειο.
Ο Οδυσσέας μπορεί να φοβάται, αλλά δεν τα παρατάει, ακόμα και όταν είναι μεγάλος και κουρασμένος, ακόμα και όταν έχει να υπακούσει σε μια μυστηριώδη προφητεία και σε ένα ταξίδι σε έναν άγνωστο κόσμο (για να επανεμφανιστεί σε ένα εντελώς νέο κλειδί στον τρίτο τόμο της τριλογίας ( Ο χρησμός ). Ο Οδυσσέας είναι ένας σύγχρονος ήρωας, ο κατάλληλος άνθρωπος για την εποχή μας αυτής της κρίσης, είναι αυτός που πάντα ξέρει πώς να βρει μια διέξοδο, ακόμα και όταν όλα φαίνεται να χάνονται, ένας άνθρωπος που δεν παραδίνεται, πάντα έτοιμος να βρει ένα εναλλακτικό σχέδιο. Επιπλέον, ο αρχαιολόγος είπε : "στις περιπλανήσεις του, μέσα από τους μύθους, ο Οδυσσέας είναι ο βαρκάρης από επικό στο μυθιστόρημα. Η οξύτητα του Λόγου του έχει πάντα να κάνει με την έκρηξη των δυνάμεων του χάους, και η αμφισβήτηση τους ήταν ανέκαθεν μία από τις ηρωικές μορφές του δυτικού ανθρώπου. " και αυτά είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν σύγχρονο τον Οδυσσέα, Η οξύνοια και η λογική του που αναδεικνύονται μέσα στο χάος και στην παράνοια. Η ηρωική πλευρά του Δυτικού ανθρώπου δομείται ακριβώς έτσι: να μπορεί να αψηφά και να αντιμετωπίζει με θάρρος το χάος και την παράνοια.
ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΗΤΑΝ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΜΑΣ ;
"Το όνομά του είναι Κανείς ": ο Manfredi δεν χρειάζεται να σκεφτεί πάρα πολύ για να απαντήσει. " Δεν υπάρχει γενιά που να μην έχει σφυρηλατηθεί με τα κατορθώματά του και την προσωπικότητά του, γιατί ο Οδυσσέας ενσαρκώνει ‘όλα τα πάθη της ανθρώπινης ψυχής.
Ο Οδυσσέας είναι ο ΚΑΝΕΝΑΣ επειδή είναι όλοι μας. "
Επέλεξα τον Οδυσσέα γιατί είναι το είδωλό μου από όταν ήμουν παιδί, ένα πρόσωπο γοητευτικό, δυναμικό και εξαιρετικά διαχρονικό. Δεν είναι τυχαίο που απαντάται συνέχεια στην ιστορία της λογοτεχνίας, από τους Έλληνες τραγικούς και τον Βιργίλιο, μέχρι τον Δάντη, τον Σαίξπηρ και τον Τζόις. Στην παρούσα φάση της ζωής μου, αισθάνθηκα την ανάγκη να συμμετάσχω κι εγώ σ’ αυτή τη λογοτεχνική περιπέτεια.
Ο Valerio Massimo Manfrendi , έγραψε και την τριλογία για τον Μέγα Αλέξανδρο , «Ο ΓΥΙΟΣ ΤΟΥ ΟΝΕΙΡΟΥ», όπου μιλά για την παιδική του ηλικία, «ΟΙ ΑΜΜΟΙ ΤΟΥ ΑΜΜΩΝΑ» (εξερευνηση) , «ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» όπου μιλά για το τέλος και τον θάνατό του.
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΑΝ Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΕΘΑΝΕΙ ΤΟΣΟ ΝΕΟΣ"
"Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΣ, ΤΗΝ ΑΓΩΝΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΑΠΕΙΡΟ ΚΑΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟΧΟΣ ΠΟΥ ΝΑ ΜΗΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ"
Η ΤΡΙΛΟΓΙΑ , « ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΝΕΝΑΣ- Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ
Το πρώτο από τα δύο νέα του βιβλία για τη ζωή του Οδυσσέα, ο συγγραφέας αφηγείται την ιστορία του ήρωα από τα παιδικά του χρόνια μέχρι το τέλος το Τρωικού Πολέμου και επιχειρεί να δώσει ρεαλισμό στα μυθολογικά στοιχεία της ιστορίας.
Ο Οδυσσέας μεγαλώνει στην Ιθάκη ακούγοντας από τον πατέρα του, Λαέρτη, ιστορίες από την Αργοναυτική Εκστρατεία. Μαθαίνει να κυνηγά από τον παππού του, Αυτόλυκο. Γνωρίζει όλους τους βασιλείς της Ελλάδας. Ο ανταγωνισμός των απόγονων των Αργοναυτών για το χέρι της Ελένης οδηγεί σε έναν όρκο. Τι συνδέει το Οδυσσέα με την όμορφη πριγκίπισσα της Σπάρτης; Πώς θα γνωρίσει τη σύζυγό του Πηνελόπη; Και, όταν όλοι οι βασιλείς συμμαχήσουν εναντίον της Τροίας, ποιον θα έχει ο Οδυσσέας για σύμβουλο;
Ο ΓΥΡΙΣΜΟΣ
Οδυσσέας ή ο Κανένας: ο πολυμήχανος άνδρας, ο μύθος που ταξιδεύει στις θάλασσες, ο πιο θαυμαστός ήρωας όλων των εποχών βρίσκεται εδώ, σ’ αυτές τις σελίδες. Και ξεδιπλώνει μπροστά μας τη ζωή του με όλη την ανθρωπιά και το θάρρος που τον έκαναν πιο αθάνατο κι από θεό.
Από τη γέννησή του στη βραχώδη Ιθάκη μέχρι την εξέλιξή του σε πολεμιστή στο πλευρό του πατέρα του, Λαέρτη, από την αγκαλιά της τροφού του Ευρύκλειας στην απέραντη θάλασσα, από την εκτυφλωτική ομορφιά της Ελένης στον έρωτα για την Πηνελόπη, από τον επίσημο όρκο για εκδίκηση μέχρι το ξέσπασμα του τρομακτικού πολέμου, αυτό το μυθιστόρημα ακολουθεί τον Οδυσσέα μέχρι την κατάκτηση της Τροίας, πριν ακόμα αρχίσει ο νόστος. Ο Βαλέριο Μανφρέντι φέρνει στο φως επεισόδια και πρόσωπα που δε γνωρίζαμε, με αποτέλεσμα ο Οδυσσέας να μη φαντάζει μοναχικός ανάμεσα στις σκιές των θεών και των πολεμιστών. Ολόκληρη η πορεία του, οι πατρικές του ρίζες, οι επικές αφηγήσεις με τις οποίες τον έθρεψε ο παππούς του, οι διάλογοι με τον Αχιλλέα και τον Αίαντα, οι συναντήσεις με τη θεά Αθηνά, όλα αυτά δίνουν ζωή σε μια εκπληκτική αφήγηση.
Μια ιστορία ρυθμική σαν τα τύμπανα του πολέμου, φουρτουνιασμένη σαν θάλασσα που τη χτυπάει η τρίαινα του Ποσειδώνα, μελωδική σαν το τραγούδι των Σειρήνων.
Χρειάστηκαν δέκα ολόκληρα χρόνια γεμάτα βία και αίμα, άγριους έρωτες, πάθη και μίση για να νικήσουν οι Έλληνες τους Τρώες. Τώρα ο Οδυσσέας πρέπει να επιστρέψει με τους άντρες του στην Ιθάκη, όπου τον περιμένουν η πιστή γυναίκα του και ο γιος του, τον οποίο είχε αφήσει μωρό. Αλλά ο γυρισμός είναι μια νέα περιπέτεια. Ο Οδυσσέας έχει να αντιμετωπίσει τις σκοτεινές δυνάμεις της φύσης, τις ανεξιχνίαστες βουλές των θεών και ύπουλους εχθρούς, όπως τον κύκλωπα Πολύφημο, τους Λωτοφάγους, τη μάγισσα Κίρκη, τις Σειρήνες με το θανάσιμο τραγούδι τους… Ο πολυμήχανος άντρας, ο τολμηρός Κανένας, θα φτάσει στα πέρατα του κόσμου, ακόμη και στον Άδη, για να καταλήξει σε ένα μυστηριώδες νησί, όπου μια γοητευτική θεά θα τον κρατήσει στη γλυκιά αγκαλιά της για πολλά χρόνια. Τελικά, με την καρδιά γεμάτη πόνο για τους χαμένους συντρόφους, θα καταφέρει να φτάσει στην Ιθάκη, για να γευτεί την αγαλλίαση αλλά και την εκδίκηση… Μετά τον ΟΡΚΟ, όπου ο Μανφρέντι αφηγείται με τρόπο μαγικό τη ζωή του Οδυσσέα από τη γέννησή του μέχρι το τέλος του Τρωικού Πολέμου, στον ΓΥΡΙΣΜΟ ξεδιπλώνει ως το τέρμα του το πιο συναρπαστικό ταξίδι όλων των εποχών.
Ο ΧΡΗΣΜΟΣ
Στο νεκρομαντείο της αρχαίας Εφύρας, ο αρχαιολόγος Περικλής Χαρβάτης πεθαίνει μυστηριωδώς μόλις ανακαλύπτει το περίφημο αγγείο του Τειρεσία…. Στο βιβλίο γίνεται σύνδεση του Οδυσσέα με τα γεγονότα της νεότερης Ελλάδος στην αέναη αναζήτηση της δικαιοσύνης, μέσα σ' έναν κόσμο στη διαφθορά , τη βιαιότητα του ανθρώπου και την απληστία του για εξουσία.
«Καταπληκτικό!
Και ο Οδυσσεας ζει», .....ήταν ένα από τα ενθουσιώδη σχόλια ενός αναγνώστη.
Μετάφραση Κλειώ Αρτεμίδου
