Ομηρικές λέξεις στη σύγχρονη ιατρική ορολογία

Η διαχρονικότητα του Ομήρου Ποιητή

Μορφή χιονοστιβάδος παίρνουν οἱ λέξεις τοῦ Ὁμήρου πού χρησιμοποιοῦνται διεθνῶς στήν ἰατρική ὁρολογία, πολλές ἀπό τίς ὁποῖες εἶναι δυσνόητες ἀκόμη καί ἀπό τούς Ἓλληνες, παρά τήν ἑλληνική προφορά τους, διότι ἒχουν σχηματισθεῖ ἀπό τόν ἐπιστημονικό κόσμο τῆς ἰατρικῆς, προκειμένου νά ἐκφράσουν εἰδικότερες ἀσθένειες, εἰδικές χειρουργικές καί φαρμακευτικές ἐπεμβάσεις καθώς καί εἰδικά ἰατρικά ὂργανα.

Άρθρο του Ομηριστή Κώστα Δούκα*

Εἶναι τόσες πολλές οἱ λέξεις αὐτές, ὣστε διερωτᾶται κανείς τί θά ἀπέμενε ἀπό τήν ἰατρική ἐπιστήμη ἂν ἀφαιροῦντο οἱ λέξεις αὐτές ἀπό τήν καθημερινή ἰατρική διάγνωση ἀσθενειῶν.

Τίποτε ἀπολύτως.

Θά δώσουμε καί σήμερα μία γεύση παραγωγῆς ἰατρικῶν λέξεων, πού ἒχουν παρθεῖ αὐτούσιες ἀπό τήν Ἰλιάδα καί τήν Ὀδύσσεια, γιά νά ἀντιληφθοῦν καί οἱ σύγχρονοι Ἓλληνες πόσο σημαντική εἶναι ἡ γλῶσσα τους, τήν ὁποία οἱ ταγοί μας κάνουν ὃ,τι μποροῦν γιά νά τήν εὐνουχίσουν, σέ πρώτη φάση, καί τήν ἐκλατινοποιήσουν σέ δεύτερη.

Ἀπό τό ρῆμα ἰσχάνω  ἢ ἰσχανόω, προκύπτει ἡ ischaemia.

Ἀπό τίς λέξεις κακός καί ὀφθαλμός προκύπτει ἡ cacophthalmia.

Ἀπό τήν καρδία προκύπτει ὀρμαθός λέξεων, ὃπως cardialgia, cardiogram, cardiograph, cardiomyopathy (καρδία, μῦς, πάθος ), cardiosklerosis, cardiotherapy, cardiotonic, cardionosos καί πλῆθος ἂλλων.

Ἀπό τήν κεφαλή πάλι προκύπτει σμῆνος λέξεων, ὃπως cephaledema, cephalemia, cephalology (κρανιομετρία) ,cephalopathy, cephalotomy (ἐγχείριση ἐγκεφάλου) καί πλῆθος ἂλλων λέξεων.

Ἀπό τό κρανίον προκύπτουν νέοι ἰατρικοί ὃροι ὃπως: Cranialgia, craniectomy, craniocel (κρανιοκήλη), craniohematoma, craniopathy, craniotomy καί πλῆθος ἂλλων λέξεων ἀσθενειῶν τοῦ κρανίου, ἐγχειρητικῶν παρεμβάσεων, ἰατρικῶν ὀργάνων, ἰατρικῶν ἐξειδικεύσεων, πού ἂν τίς παραθέταμε, θά…παίρνατε μάστερ.

Ἡ λέξη κρυερός, κρύος, δέν ἀφήνονται ἀνεκμετάλλευτες, ὃπως cryaerotherapy, cryobiology, cryocautery (κρυοκαυτηρίαση), cryogenics (κρυογεννητική), crytometer  (κρυόμετρο) κ.ἂ.

Πλῆθος λέξεων τῆς ἰατρικῆς παράγονται ἀπό τήν λέξη κύστις (πού ὁ Καζαντζάκης περιφρονεῖ καί τήν λέει…φούσκα). Μερικές μόνον ἀπό αὐτές: Cystadenoma, cystalgia, cystectasia, cystectomy, cystitis, cysterethism (ἐρεθισμός τῆς κύστεως), cystoma. (κύστωμα) καί πολλές ἂλλες.

Ἀνεκμετάλλευτη δέν πάει καί ἡ λέξη λευκός καί ἒχουμε στήν ἰατρική: Leucaemia, (λευχαιμία) leucoma (λεύκωμα), leucopathy, leucorrhea, (ἡ λευκόρροια, πιό γνωστή ὡς βλενόρροια) leucodermia, leucotoxine, leucotrichia.

Ἀπό τόν λίθον προκύπτει ἡ σύγχρονη μέθοδος θρυματισμοῦ τῶν πετρῶν τοῦ νεφροῦ, ἢτοι lithotripsy, ἀλλά καί lithodialysis καί lithogenesis.

Ἀπό τό λίπος προκύπτουν ἡ lipaemia, τά lipid (λιπίδια), ἡ lipocele (λιποκοίλη), τό lipochondroma, ἡ, lipogenesis, ἡ liponefrosis, lipoma, lipopenia  κλπ.

Ἡ μάζα, τό ρῆμα μάσσω καί ὁ μαστός ἢ μαζός κυριαρχοῦν στήν ἰατρική ὁρολογία. Ἰδοῦ μερικές λέξεις, πού δέν χρειάζονται μετάφραση: Mastalgia, mastatrophia, massage, mastauxy (μασταύξηση), mastectomy, mastology, mastongus (ὂγκος μαστοῦ), mastoptosis, mastorrhagia κ.ἂ.

Χρήσιμη λέξη καί ὁ μακρός τοῦ Ὁμήρου σέ σύνθετες λέξεις, ἀμφότερες ὁμηρικές, ὃπως:

Macrognathia, macromastia, macroprosopia, macrorrhinia, macrostomia, macrosomia κ.ἂ.

Καί ὁ μέγας χρησιμοποιεῖται εὐρύτατα στήν ἰατρική. Αὐτό δά ἒλλειπε. Ἰδοῦ μερικές λέξεις <διαμάντια> πού τίς γνωρίζουν σέ ὃλα τά νοσοκεμεῖα τοῦ κόσμου:

Megacardia, megacephalic, megadont (μεγαλόδοντας), megalacria (μεγαλακρία), megalocephaly, megalocheirous, megalomelia, megalophthalmus, megalopodia, megaloprosopous κ.ἂ.

Οὒτε ὁ μέλας διαφεύγει τῆς προσοχῆς τῶν ξένων γιατρῶν: Melanaemia, melanocarcinoma, melanodermia, melanoglossia, melanoma, melanonychia, melanouria κ.ἂ.

Ὁ μικρός πάλι δίνει τίς δικές του λέξεις στήν ἰατρική, ὃπως: Micrencephaly, microanatomy, microangiopathy, microbe, microbiology, microviophobia, microbiosis, microcardia, microcephalus, microscelia (μικροσκελία) microdactylia, microdontia, microgastria, microphallus, ὁ ἒχων μικρό αἰδοῖο) microparacite, microphthalmia, micropodia, microscope,(μικροσκόπιο) microtia (μικρωτία) καί πλῆθος ἂλλων παραγώγων λέξεων, ὃλων ὁμηρικῶν στόν συνθετικό τους σχηματισμό.

Ἡ λέξη μόνος δίνει ἂλλο ὀρμαθό λέξεων ἰατρικῆς ὁρολογίας, ἀρκετές ἀπό τίς ὁποῖες ἀποτελοῦν γλωσσικά κατασκευάσματα τῆς ξένης ἰατρικῆς εἰδικοῦ νοήματος, ὃπως π.χ. monopathy (προσβολή ἑνός μέλους τοῦ σώματος ἀπό ἀσθένεια), ἢ monophyodont (ὁ ἒχων ἐπί τῆς μιᾶς μόνο γνάθου ὀδόντας), ἢ monops (μονόφθαλμος). Οἱ παραγόμενες λέξεις εἶναι πάμπολλες.

Ὁ μυελός παράγει κι αὐτός σειρά εἰδικῶν λέξεων τῆς ἰατρικῆς, ὃπως π.χ. myelinoma (ὂγκος στόν μυελόν), myelitis, myelocyte (μυελοκύτταρο), myelography, myelomatosis καί ἂλλες εἰδικώτερες λέξεις.

Ἀπό τό ρῆμα ναρκάω ἒχουμε narcoanesthesia, narcodiagnosis, narcoypnosis, narcolepcy. narkopepsia (βραδυπεψία), narcose (ναρκωτικό), narcotherapy κ.ἂ.

 Ὁ νεκρός παράγει χρησιμότατες λέξεις στήν ἰατρική, ὃπως ἐνδεικτικῶς: Necrobiosis, necrocomium (νεκροτομεῖο, ἀπό τίς ὁμηρικές λέξεις <νεκρός> καί <κομέω>, ἢτοι φροντίζω, ἐξ οὗ γηροκομεῖο, τρελλοκομεῖο, μελισσοκομεῖο, πτωχοκομεῖο, νοσοκομεῖο κλπ.), necropsy, necroscopy, necrotomy, necrogenic (ὁ ἐκ νεκρῶν γενόμενος) κλπ.

Τό νεῦρον τοῦ Ὁμήρου ἢ ἡ νευρά ἒχει δημιουργήσει εἰδικό λεξιλόγιο γιά ἓνα κλάδο τῆς ἰατρικῆς, τῆς νευρολογίας  (neurology), ὃπως: Neuralgia, neurasthenia, neurectasia, neuriasis (νεύρωσις),  neuriatry (νευρολογία), neuroanatomy, neurobiology, neuroendocrinology, neuroepithelioma, neurography, neuropsychiatre, neuropathology, neuroma, neuropharmacology, neuropsychiatre καί πλῆθος ἀκόμη λέξεων, πού ἀναφέρονται σέ εἰδικούς κλάδους καί εἰδικά φάρμακα καί ἀγωγές ἀσθενῶν.

Δέν θά συνεχίσω ἂλλο μέ τίς διεθνεῖς λέξεις τοῦ Ὁμήρου στήν ἰατρική ἐπιστήμη, διότι θά ἦταν κουραστικό γιά τόν ἀναγνώστη. Ἢθελα μόνο νά δώσω μία ἰδέα τῆς πληθώρας τῶν λέξεων πού ἒχουν πάρει ἀπό τήν Ἰλιάδα καί τήν Ὀδύσσεια καί ὁμιλοῦν καθημερινά οἱ γιατροί ὃλου τοῦ κόσμου, οἱ ὁποῖοι ὂχι μόνο θεραπεύουν τούς ἀσθενεῖς τους, ὂχι μόνο θαυμάζονται γιά τήν πολυμάθεια καί τήν ἐπιστημονική τους κατάρτιση ἀπό αὐτούς τούς ἲδιους τούς ἀσθενεῖς, ἀλλά καί κερδίζουν τά πρός τό ζεῖν, ἐνῶ οἱ νέοι κλάδοι τῆς ἰατρικῆς ἀναπτύσσονται μέ ταχύτατο ρυθμό, χρησιμοποιοῦν καί θά χρησιμοποιοῦν ἀποκλειστικά ὁμηρικές λέξεις γιά νά ἀνακουφίσουν τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό τίς ὀδυνηρές ἀρρώστειες.

Ὁ κόσμος ὃλος ὁμιλεῖ ὁμηρικά, ἀλλά δέν τό γνωρίζει.

*Ο κύριος Κώστας Δούκας είναι δημοσιογράφος ( μέλος της ΕΣΗΕΑ) ερευνητής και συγγραφέας ( μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών) και ασχολείται επί 40ετία με την Ομηρική γραμματεία.

Έχει μεταφράσει ΙΛΙΑΔΑ και ΟΔΥΣΣΕΙΑ σέ πεζό και, τελευταία, σε έμμετρο λόγο, μετά σχολίων, με την διάσωση του 80% των λέξεων του Ομήρου.

ΠΗΓΗ:ekozen