– Γι’ αυτό έχουν σημασία οι Έλληνες
Γιατί ήξεραν να πολεμούν όπως ο Αχιλλέας χωρίς να χάνουν την ανθρωπιά τους, ήξεραν να αισθάνονται και να δακρύζουν όπως οι σύντροφοι του Οδυσσέα χωρίς να χάνουν τη λογική τους, ήξεραν να γλεντούν και να μεθούν χωρίς να χάνουν το χιούμορ τους. Κυβερνήτες του εαυτούς τους, ήξεραν να κυβερνηθούν απ' τους ομοίους τους. Έμαθαν να βλέπουν τον κόσμο πέρα απ' αυτό που έβλεπαν τα μάτια τους και ν' απολαμβάνουν το αισθητό με τα έργα της τέχνης τους. Γι' αυτό έχουν σημασία οι Έλληνες, σήμερα περισσότερο από πότε. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Για να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η αξία των αρχαίων Ελλήνων στην εποχή μας θα πρέπει να εκτιμήσουμε την ανεξάντλητη ποικιλία των ανθρώπινων αντιδράσεων τους, τις αστραπιαίες μεταμορφώσεις τους, το πολυμήχανο σαν του Οδυσσέα Πνεύμα τους, την ακαμάτη δημιουργικότητα τους, στην οποία έβαλε τέλος η καταπίεση του Βυζαντίου. Μετά από τόσους αιώνες διαρκούς αλλαγής και ανανέωσης οι αρχαίοι Έλληνες ανακατεύτηκαν σε όλα, δεν υπήρξε εμπειρία που να την αρνήθηκαν, δεν υπήρξε πρόβλημα που να μην προσπάθησαν να το λύσουν σε ένα κόσμο που ήταν ακόμη καινούργιος, ξεκίνησαν με το πρώτο φως της αυγής και γύρισαν νωρίς από την αγορά με τα χέρια γεμάτα και τα αμάξια τους φορτωμένα με κάθε είδους προϊόντα που μπόρεσαν να βρουν. Και ό,τι κι αν δούμε σήμερα, ό,τι ελπίζουμε να μάθουμε και ό,τι επιθυμούμε περισσότερο να αποκτήσουμε διαπιστώνουμε πως το βρήκαν πρώτοι οι Έλληνες και τους βρίσκουμε και εκείνους μπροστά μας
Η καταγωγή τους αποτελεί μυστήριο. Κατά αρχάς, το ερώτημα ποιοι ήταν οι Έλληνες και από πού ήρθαν καλύπτεται από την πυκνή ομίχλη που περιβάλλει την εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για την προιστορική Ευρώπη
Ο ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ΗΡΩΣ
Πώς να μάχεσαι
Ο Αχιλλέας είναι ασφαλώς ο μεγαλύτερος ήρωας των Ελλήνων. Επειδή όμως στο μεγαλύτερο μέρος του έπους παραμένει εκτός δράσης καθισμένος στη σκηνή του δεν είναι και ο σπουδαιότερος. Παρά την εντυπωσιακή του δύναμη ο Αχιλλέας δεν φαίνεται καθόλου δυσνόητος. Ως χαρακτήρας είναι απλοϊκός και αληθοφανής όπως τόσοι και τόσοι ήρωες τους οποίους μας περιγράφει ο Όμηρος. Η παλικάρια των ομηρικών ηρώων συγκινούσε το ελληνικό ακροατήριο.
Ο ΠΕΡΙΠΛΑΝΩΜΕΝΟΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ
Πώς να αισθάνεσαι
Ο Οδυσσέας ο ήρωας της Οδύσσειας είναι εκείνος που επινοεί τον τρόπο με τον οποίον θα νικήσουν οι Έλληνες στον Τρωικό Πόλεμο. Η Πηνελόπη Είναι και αυτή μία συναρπαστική ηρωίδα. Είναι συγκρατημένη διακριτική επιφυλακτική δύσπιστη συνετή άγρυπνη μυαλωμένη ατάραχη γνωστική διαθέτει φρόνηση είναι θερμή μεγαλόψυχη πανέξυπνη υπόδειγμα αφοσίωσης . Είναι το αντίστοιχο θηλυκό του συζύγου της, υπολογίστρια χωρίς να το δείχνει και τετραπέρατη, ξέρει να κρατάει τους φορτικούς μνηστήρες σε απόσταση επιστρατεύοντας διαρκώς νέα τεχνάσματα, αλλά βγάζει τον Οδυσσέα από τα ρούχα του στην τελευταία δοκιμασία που του επιφυλάσσει. Τελικά η οργή του (Αχιλλέα ) Οδυσσέα δεν μπορεί να καταλαγιάσει παρά μόνο στο κρεβάτι της Πηνελόπης .
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΟΙΔΟΣ
Πώς να γλεντάς
Η Ελλάδα υπήρξε πράγματι, σε όλες τις εποχές, μια χώρα στενά συνδεδεμένη με τη μουσική και τον χορό. «Η ζωή μου δεν αξίζει τίποτε χωρίς τη μουσική», τραγουδάει ο Χορός στον Ηρακλή του Ευριπίδη. Το να ζεις χωρίς μουσική για τους αρχαίους Έλληνες ισοδυναμούσε με το να είσαι ήδη νεκρός, όπως περιγράφει ο Σοφοκλής στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, κάνοντας μια στοχαστική αναφορά στον θάνατο: «χωρίς γαμήλιο τραγούδι, χωρίς κιθάρα και χορούς, ο θάνατος το τέλος μας θα φέρει».
Αν και υπήρχαν, επαγγελματίες ερμηνευτές, έχουμε στοιχεία που δείχνουν ότι κάθε Έλληνας, είτε ήταν βασιλιάς είτε δούλος, περίμενε πώς και πώς να του δοθεί μια ευκαιρία για να χορέψει και να τραγουδήσει -και ευκαιρίες υπήρχαν πολλές.
Ακόμη και οι πενιχρές και αποσπασματικές πηγές μας περιέχουν τουλάχιστον διακόσιους όρους για διάφορα είδη χορού. Ακόμη και ο πιο σκληροτράχηλος πολεμιστής έπρεπε να πιάσει την κιθάρα για να ανακτήσει την ηρεμία του, όπως κάνει ο ομηρικός Αχιλλέας στη σκηνή του, στο I της Ιλιάδας. Γυναίκες υψηλής κοινωνικής θέσης, όπως η Πηνελόπη, διοργάνωναν μουσικές βραδιές στα ιδιαίτερα διαμερίσματά τους. Οι βοσκοί έπαιζαν αυλό βόσκοντας τα κοπάδια τους, οι ναύτες τραγουδούσαν την ώρα της δουλειάς και κρατούσαν τον ρυθμό με τα κουπιά τους, οι δάσκαλοι δίδασκαν, υποχρεωτικά, μουσική στους μαθητές τους.
Αν και την ψυχαγωγία των πλουσίων στα συμπόσια την αναλάμβαναν επαγγελματίες, κάθε συμποσιαστής υποτίθεται, ότι έπρεπε να συμβάλει με τον δικό του τρόπο στην εορταστική ατμόσφαιρα της βραδιάς – και, συνήθως, οι συμποσιαστές δεν ήθελαν και πολύ για να σηκωθούν από τα ανάκλιντρά τους και να χορεύουν όλη τη νύχτα πιασμένοι από τους ώμους και χτυπώντας τα πόδια τους στο πάτωμα, ακριβώς όπως ο Ζορμπάς του Καζαντζάκη, ο οποίος χόρευε με «την ψυχή να μάχεται να συνεπάρει τη σάρκα και να χυθεί μαζί της, αστροβολίδα, μέσα στο σκοτάδι».
Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΟΣ
Πώς να κυβερνάς
Από τον, Σόλωνα στον Περικλή
Ο Σόλων ήταν ένα είδος Αθηναίου Φραγκλίνου Ντ. Ρούσβελτ ... Ήταν ένας αριστοκρατικός μεταρρυθμιστής που κατάλαβε ενστικτωδώς ότι το μονοπώλιο της αριστοκρατίας στην εξουσία έπρεπε να χαλαρώσει και να δοθεί κάποια εξουσία στα κατώτερα τάγματα για να στηριχθεί η κοινωνική ειρήνη.
Η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν διαφορετική από την πολύ μεταγενέστερη αμερικανική μορφή, όχι μόνο επειδή ήταν η έκφραση μιας ενιαίας πόλης-κράτους, αλλά επειδή ήταν μια άμεση [δημοκρατία] και όχι μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία . Για εμάς, κοιτάζοντας προς τα πίσω, μπορεί να φαίνεται ασύνετο να προσκαλούμε όλους τους πολίτες να ψηφίσουν για όλες τις μεγάλες πρωτοβουλίες, αλλά ο Σόλων είχε δίκιο που εκτίμησε ότι κανένας Αθηναίος ελεύθερος δεν μπορούσε να επιτρέψει στον εαυτό του να μείνει έξω από οτιδήποτε .
Παρότι είναι τυπική εξέλιξη του αστικού πολιτισμού σε όλα τα μέρη της γης οι Έλληνες με το γνωστό πνεύμα καινοτομίας και ανεξάρτητης σκέψης που ανέκαθεν τους διέκρινε ήταν σε θέση να στρέψουν την αστικοποίηση σε νέες κατευθύνσεις αδιανόητες ως τότε Η Αθήνα η πρώτη πόλη παγκοσμίως που αποπειράθηκε να εφαρμόσει τη δημοκρατία παραμένει ορόσημο ως η πλέον συμμετοχή περίπτωση διακυβέρνησης στην ιστορία .
Η λέξη που χρησιμοποιούσαν οι Αθηναίοι για τη Συνέλευσή τους ήταν Εκκλησιά , η ίδια λέξη που χρησιμοποιείται στην Καινή Διαθήκη για την Εκκλησία (και είναι η μεγαλύτερη φιλολογική ειρωνεία σε όλη τη δυτική ιστορία ότι αυτή η λέξη, που υποδήλωνε την ίση συμμετοχή σε όλες τις συζητήσεις όλων των μελών, ήρθε να ορίσει ένα είδος αυτοδιαιωνιζόμενης, αυτοπροστατευόμενης σπαρτιατικής γερουσίας —η οποία θα φαινόταν ολοφάνερη ανοησία στους ελληνόφωνους χριστιανούς της Καινής Διαθήκης, που πίστευαν ότι ήταν ισότιμα μέλη της Συνέλευσής τους .)
.οι στροφές της τραγωδίας που διαχειριζόταν ο Σοφοκλής σε όλο το έργο [ Οιδίποδας Τύραννος ] πρέπει να έγιναν δεκτές με οξύ πόνο... γιατί αυτοί οι αλαζονικοί, πριγκιπικοί, Οιδιπόδειοι Έλληνες είχαν δημιουργηθεί να αισθάνονται έντονα τους περιορισμούς της ανθρώπινης κοινωνίας — στους οποίους κανένας πολιτικός ηγέτης, όσο προικισμένος ή θαρραλέος κι αν είναι, δεν μπορεί να παραμείνει σωτήρας για πάντα , όπου κάθε άνθρωπος πρέπει να καταλάβει ότι δεν είναι ήρωας αλλά ουσιαστικά μια ατελής και άτυχη φιγούρα και ότι «οι πόνοι που προκαλούμε στους εαυτούς μας πληγώνουν περισσότερο από όλα. ."
Αν μπορούσαμε να σώσουμε μια λέξη από τον ελληνικό πολιτισμό, αυτή θα έπρεπε να είναι αρετή , αριστεία. Οι αριστοκράτες έδωσαν στους εαυτούς τους το όνομά τους, οι αριστοί (οι καλύτεροι). Είναι ανοιχτό το ερώτημα αν κάποιος θεωρούσε τον εαυτό του μέλος των κακών (του χειρότερου, του πονηρού, των χαζών σκατά). μολονότι αυτό το ξεσκαρτάρισμα εμφανίζεται παντού στη σωζόμενη λογοτεχνία. ...αυτή η ντροπή —ο παραλυτικός φόβος να καταγραφούν ανάμεσα στους κακούς — είναι η κρυμμένη μηχανή που έτρεχε την ελληνική ζωή.
Τα λόγια του Περικλή απηχούν και σε άλλες κρίσιμες ομιλίες της μεταγενέστερης δυτικής ιστορίας ... Ο Λίνκολν στο Γκέτισμπουργκ... Η... επανειλημμένη υπόσχεση του Τσόρτσιλ στον βρετανικό λαό... για «αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα». Και δεν είναι περίεργο, γιατί και οι δύο ρήτορες γνώριζαν τον Θουκυδίδη τους και γνώριζαν αυτή την ομιλία [Επιτάφειος λόγος για τους Αθηναίους νεκρούς τον πρώτο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου ]. ...το πιο προφανές μεταγενέστερο παράλληλο είναι η προεδρική ομιλία του John F. Kennedy το 1961 . ......Σε καμία περίπτωση δεν υπάρχει ομολογία αθεΐας, απλώς μια υπονοούμενη παραδοχή ότι ένας πολιτικός δεν είναι χρησμός και δεν έχει καμία δουλειά να μιλά για λογαριασμό του ουρανού.
Πώς να σκέφτεσαι
Κάθε μεγάλο φιλοσοφικό έργο αποτελεί προσωπική εξομολόγηση του δημιουργού του και ένα είδος ακούσιας και ασυνείδητης αυτοβιογραφίας δηλώνει ο Νίτσε στο Πέρα από το καλό και το κακό.
Θαλής Ηράκλειτος Παρμενίδης Ξενοφάνης Αναξαγόρας Λεύκιππος Πλάτων Αριστοτέλης Σωκράτης Θουκυδίδης......τόλμησαν να σκεφτούν
Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ ΜΟΡΦΟΠΟΙΟΣ
Πώς να βλέπεις
Με τα μάτια του Πραξιτέλη
ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ
Η ρωμαϊκή κατοχήΤο ελληνορωμαϊκό στοιχείο συναντάει το ιουδαιοχριστιανικό
Από τους πολλούς ανθρώπους της γης, οι Ρωμαίοι μπορεί να είχαν την πιο βαρετή θρησκεία από όλες. ...βασικά η θρησκεία του επιχειρηματία των συμβατικών υποχρεώσεων.
Σε τι πίστευαν τέλος πάντων αυτοί οι Έλληνες, θεωρούσαν πραγματικούς τους θεούς τους ή μήπως τους έβλεπαν σκέτες μεταφορές Το σίγουρο είναι πως δεν είχαν ούτε ομολογίες πίστεως, ούτε δόγματα όπως θα περιμέναμε από μία σύγχρονη θρησκεία και είναι επίσης βέβαιο ότι υπήρχε ένα μεγάλο φάσμα ερμηνειών , όπως πρέπει να υπάρχει πάντοτε σε θρησκευτικά θέματα που το πέρασμα τάξεων και κοινωνικών χαρακτηριστικών το κέντρο βάρους μετατοπίζεται από καιρού εις καιρό.Σκέψου πόσο επηρέασε ο χριστιανισμός τα πρότυπα μας για το ιδανικό ανθρώπινο σώμα, από τα πανέμορφα σώματα των αθλητών φτάσανε στα αποστεωμένο σώματα των Αγίων που βλέπεις στις εικόνες . Ο Ιωάννης ο βαπτιστής εμφανίζεται σχεδόν πάντα γυμνός αλλά τα χέρια και τα πόδια του είναι σαν σπιρτόξυλα, δείχνουν βασανισμένα λες και είναι άρρωστος Κι όμως αυτό το σώμα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο πρότυπο είναι το ιδανικό χριστιανικό σώμα.
Ό,τι βιώνουμε στην εποχή μας, ό,τι ελπίζουμε να μάθουμε, ό,τι επιθυμούμε περισσότερο, ό,τι βάλαμε να βρούμε, βλέπουμε ότι οι Έλληνες ήταν εκεί πριν από εμάς και τους συναντάμε στο δρόμο της επιστροφής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Όλα είναι δρόμος... αρκεί να είναι ένα μονοπάτι με καρδιά