“ΕΚΣΤΑΣΗ” ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΗΛΙΑΔΗ
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΟΥ FLEMISH SCHOOL Musee d’Art et d’Archeologie,Moulins, France
Στον Ουράνιο Θόλο, έχουμε τον Αστερισμό Υάδες, τροφοί του Διόνυσου,που οι φωτεινότεροι αστέρες του σχηματίζουν ένα σχήμα «Λ» στον ουρανό, μαζί με τον ερυθρό γίγαντα Αλντεμπαράν, τον φωτεινότερο αστέρα σε όλο τον αστερισμό. Αναφέρονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα, περιγράφοντας την ασπίδα του Αχιλλέα.
Ο «Νούς του Διός» που θα οδηγήσει τον άνθρωπο στο ίδιο επίπεδο συνειδητότητας με τους ΑΘΑΝΑΤΟΥΣ.
Μετουσιώνει την ύλη και εκφράζει, ως αιώνια έφηβος, την ζωτική δύναμη και την κίνηση, στον Κύκλο της Ζωής, σαν μία εκπληκτική περιπέτεια, σαν μία γιορτή σαν ένα ΜΑΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣΗΣ. .Οδηγεί τον άνθρωπο μέσα από την έκσταση να ανακαλύψει τον εαυτό του πίσω από τις «ΜΑΣΚΕΣ» .
Η Έκσταση και οι Μεταμορφώσεις που αποτελούν τις σημαντικές όψεις του Διονυσιασμού, είναι μια τελετουργική συμπεριφορά για την επίτευξη αλλαγής της κατάστασης συνείδησης. Γιατί η έκσταση, εκτός από την άμεση προσωπική επικοινωνία με τη θεότητα, είναι ταυτόχρονα συλλογική και κοινωνική πάνω στην μεγάλη σκηνή θεάτρου του Κόσμου , ενός μεγάλου δραματικού θιάσου.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο στο «Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς» μοιράζεται το Δελφικό έτος με το θεό Απόλλωνα . Εννέα μήνες του έτους οι Δελφοί ήτανε αφιερωμένοι στον Απόλλωνα,και οι τρείς του Χειμώνα ανήκαν στον Διόνυσο συμβολίζει την παραμονή της ψυχής στη γη με όλες τις αντιξοότητες. Ο Απόλλων κρατεί το ανατολικό αέτωμα του ναού, με τις Μούσες του, ο δε Διόνυσος με τις Θυιάδες το δυτικό.
Όταν ο αδελφός του, Απόλλων επιστρέφει στη χώρα των Υπερβορείων είναι ο καιρός του Διόνυσου να ξυπνήσει.. Το μαντείο παύει να χρησμοδοτεί για τρεις μήνες και ο παιάνας του Φοίβου αντικαθίσταται απ’ τον διθύραμβο τού Διόνυσου.
Τον Δελφικό μήνα Δαδοφόριο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος),οι Θυιάδες θα ενωθούν με έναν θίασο ακόμη γυναικών από την Αθήνα, σε πομπή μέσα στη νύχτα κρατώντας λαμπάδες και θύρσους, ξύλινες ράβδους με κώνο στην κορυφή στεμμένες με κισσούς ή φύλλα αμπέλου, όλα Διονυσιακά σύμβολα και θ’ ανέβουν στον Παρνασσό να ξυπνήσουν τον Διόνυσο-Λικνίτη, αυτόν που κοιμάται μέσα στο Λίκνο. Είναι η η ψυχή της ανθρωπότητας που παραμένει στο Λίκνο της, αφυπνίζεται και προσεγγίζει τον μυστηριακό νεογέννητο Διόνυσο Λικνίτη , τείνει να ενωθεί με την ΚΟΣΜΙΚΗ ΨΥΧΗ, της οποίας αποτελεί μέρος για να επιστρέψει σ’ αυτήν, μετά την ένωση του ανθρώπου με τον «Εαυτό» του.
ΤΟ ΛΙΚΝΟΝ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ
Η κατάσταση της ψυχής , μυθολογικά ήταν και παραμένει στο Λίκνο της, προσεγγίζουσα τον μυστηριακό, νεογέννητο Διόνυσο Λικνίτη. Είναι η Νέα ψυχή, η οποία εντός του Λίκνου , κατ΄ομοίωση μετά του βρέφους Διόνυσου, μόλις αρχίζει να λκνίζεται στα γεννώμενα Βακχικά ενθουσιώδη μυστηριακά άσματα, ενώ συγχρόνως ο Διόνυσος υπόκειται στην επήρρεια του αδελφού του Απόλλωνα, με τον οποίο μοιράζεται τον Ιερό χώρο των Δελφών.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΙ ΚΡΥΒΟΥΝ «ΚΑΘΕΥΔΟΥΣΑΙ» ΣΤΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ ΟΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩΔΕΙΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΕΧΕΙ ΣΦΡΑΓΙΣΕΙ Ο ΑΠΟΛΛΩΝ ΤΟ ΑΠΑΝ, ΔΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ, ΠΟΥ ΣΤΟ ΑΙΣΘΗΤΟ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΦΩΣ.
ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΙΣ είναι τα γιγάντια όπλα, τα ψυχικά μας αντισώματα, η ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΣΦΡΑΓΙΔΑ, η οποία «καθεύδει» κοιμάται στο ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΟ ΛΙΚΝΟ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ.
Ο Απόλλων έχει αφήσει με την ΣΦΡΑΓΙΔΑ του την αποτύπωση στο κάθε που υπάρχει στον κόσμο. Και ΚΟΣΜΟΣ νοείται το σύνολο των Γαλαξιακών Συγκροτημάτων, τα οποία όπως λέγει ο Πλάτων είναι έμψυχα και έμφρονα. Μικρόν και Μέγα έχουν την ίδια αξία στην επικράτεια του Απόλλωνα, γιατί τόσο το απειροελαχιστο όσο και το παμμέγιστον γέρουν εξ΄ίσου «την σφραγίδα τυπώτιν» του Απόλλωνα.
Τα Ουράνια αυτά Αποτυπώματα θα καταπολεμήσουν τους ιούς της μαζικοποίησης ,ηλιθιοποίησης και εξαφάνισης κάθε ατομικότητας από το «θνητόν ζώον» . Τα Απολλώνια όπλα/αντισώματα θα απαλλάξουν τον εγκέφαλο από κάθε εξωτερική πλύση, η οποία εντέχνως παρεισφρέει στο υποσυνείδητο με τις απατηλές εικόνες της κατευθυνόμενης γνώσης.
ΚΑΘΑΡΣΗ, ΘΑ ΕΠΑΝΔΡΩΣΕΙ ΜΕ ΨΥΧΙΚΟ ΣΘΕΝΟΣ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΙΟ, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΚΑΙ ΕΚ ΝΕΟΥ ΜΕΣΤΟΝ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΤΗΣ 3Ης ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ.
Στον Αγρόν του Διόνυσου Ζαγρέος ,έρχονται και επανέρχονται οι ψυχές των θνητών, άλλοτε πάσχουσες και άλλοτε ποιούσες, μέχρι να αποκτήσουν ταυτότητα και αυτοσυνειδησία, πάντα όμως εν κινήσει, γι΄αυτό και το παιχνίδι των πεσσών. Παίζοντας ο Διόνυσος μέσα στον ΧΡΟΝΟ και τον ΧΩΡΟ , ορίζει την νομοθετική εξουσία του ΟΛΟΥ, γιατί υπάρχει μία αφανής ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ, που επαναφέρει την ΤΑΞΗ και την οποία ο Διόνυσος επικαλείται να εφαρμόσει.
Ο κόσμος θα είναι αιώνια νέος, όπως είναι και ο γυιός του Διός και της Σεμέλης, ο μεταξύ της Αθανασίας και της θνητότητας, ο οποίος έχει αναλάβει την φροντίδα των ψυχών των ελλόγων και νοήμονων όντων.
Ο Ηράκλειτος μας αποκαλύπτει για το ΠΑΙΔΙ-ΔΙΟΝΥΣΟ « Αιών παίς εστι παίζων πεσσεύων παιδός η βασιλείη» «Ο αιών είναι παιδί που παίζει τοποθετώντας εδώ και εκεί τους πεσσούς. Η βασιλεία είναι του παιδιού.».
Έτσι ο Διόνυσος, είναι κάτοχος και φύλακας των μυστηρίων της ζωής και του θανάτου, το θείο πνεύμα σ’ εξέλιξη μέσα στο σύμπαν και η καρδιά του οποίου πρέπει να αναζητηθεί με σκοπό την αναγέννηση του ανθρώπινου πνεύματος και την εξάγνιση της ψυχής.
Η έκσταση είναι η σημαντικότερη όψη του Διονυσιασμού. Είναι μια τελετουργική συμπεριφορά για την επίτευξη αλλαγής της κατάστασης συνείδησης. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η μετουσίωση σε μια διαφορετική συνειδητότητα. Η έκσταση, εκτός από την άμεση ατομική επικοινωνία με τη θεότητα, είναι ταυτόχρονα και συλλογική, κοινωνική στα πλαίσια του δραματικού θιάσου. Δεν είναι μια κατάσταση κρίσης που απομονώνει το άτομο από την εσωτερική του εμπειρία. «Ο Διονυσιασμός είναι ένα μέσο για την ανακάλυψη μιας αιώνιας εσωτερικής ζωής και ενός μυστικισμού», όπως αναφέρει ο E. Rohde στο βιβλίο του Η Ψυχή.
Εξ-ίσταμαι (έκσταση) είναι η πνευματική διάχυση της οντότητας, που καταρρέει ως αυτοδύναμη μοναδικότητα , είναι η εξωτερίκευση της οντότητας, φεύγει από το περιοριστικό της Εγώ και εξέρχεται της παρούσας Στάσης της, δηλαδή Εκστασιάζεται.
Οι γυναίκες που συνοδεύουν το Διόνυσο κατά την επιστροφή του στη Θήβα στην τραγωδία «Βάκχαι» του Ευριπίδη και οι οποίες αποτελούν το θίασό του, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η τρέλα και η μανία τους είναι μια κατάσταση ελεγχόμενη, αντίθετα από τη λύσσα που θα πιάσει όσους αμφισβητούν ή αρνούνται το θεό . Αυτό το τίμημα θα το πληρώσει όποιος δεν ξέρει πώς να κοιτάξει το θεό ίσια στα μάτια ώστε να ανακαλύψει τον έσω εαυτό του, μέσα από την άδεια μάσκα.
Ο Διόνυσος ανάμεσα στις μορφές που παίρνει, μεταμορφώσεις σε ζώο, ή φυτό ή αστέρι, είναι η αλλοίωση (μετουσίωση και ιεροποίηση) της πραγματικότητας που το μεθύσι (θεία μέθη) φέρνει στον άνθρωπο. Ο Διονυσιακός Συμβολισμός όμως αφορά και τη μεταμόρφωση του θεατή που γίνεται την ώρα της παράστασης. Η συνύπαρξη του μύθου και του θεατή δημιουργεί έναν νέο άνθρωπο, ο οποίος ξαναγεννιέται, όπως ο ίδιος ο Διόνυσος. Η Διονυσιακή μέθη, σε συνδυασμό με το Απολλώνιο Πνεύμα, στηρίζουν την δημιουργία της Ελληνικής θεατρικής τέχνης και τη Γέννηση της Τραγωδίας (Νίτσε).
Το πρώτο μακιγιάρισμα στην ιστορία έγινε με το κατακάθι του κρασιού.Είναι ιδιαίτερα σημαντική η μάσκα λοιπόν, απών και παρών ταυτόχρονα ο Διόνυσος, προσφέρει σε αυτούς που θα τον ανακαλύψουν μια εικόνα του Αλλου κι αυτού που γίνεται άλλο.
Το μυστηριακό Διονυσιακό σύμβολο του ΟΙΝΟΥ , είναι η εικόνα της «μέθεξης», μία έννοια που αναπτύχθηκε από τον Πλάτωνα στον «Παρμενίδη» Η άμπελος με την σύνθλιψη και την ζύμωση γίνεται σταδιακά ομοιογενής και μετουσιώνεται με την συνδρομή του Χρόνου.Και είναι το δεύτερο στοιχείο , το οποίο ενεργοποιείται στην ΘΟΛΟ της Επιδαύρου ,έχοντας μία μυσταγωγική αξία, που είναι η εικόνα της «Μέθης» .
Οχι βέβαια της κραιπάλης αλλά της μέθης που προέρχεται από την Μέθεξη. Αυτή την ψυχική ευφορία, που νοιώθει το ον για να έρθει σε επικοινωνία μετά του θείου για την αφύπνιση ανώτερων συνειδησιακών πεδίων.
Αυτό ακριβώς επικαλείται ο ζωγράφος Παυσίας, μέγας γνώστης των αλληγοριών και της δύναμης των εικονοπλασιών, που δρούν στην ψυχή του ανθρώπου, και προκαλούν ΣΥΝ-ΚΙΝΗΣΗ.
Πρόκειται για μία ζωγραφική παράσταση στο εσωτερικό της Θόλου της Επιδαύρου , έτσι όπως μας την περιγράφει ο Παυσανίας, που παριστά τον Έρωτα να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να έχει πάρει και να κρατεί την λύρα. Δίπλα είναι επίσης ζωγραφισμένη η Μέθη ενώ να πίνει από γυάλινη κούπα. Η κούπα φαίνεται σαν αληθινή γυάλινη και μπορεί κανείς να ιδεί διά μέσου αυτής το πρόσωπο της γυναίκας».
Διαχρονικά σύμβολα στην Ελληνική ψυχή είναι επίσης το ΔΕΠΑΣ=ΚΥΠΕΛΛΟ , όπου οι θνητοί βάζουν κρασί και οι θεοί νέκταρ.
Αυτή η τοιχογραφία είναι η πρώτη παράσταση που βλέπει ο επισκέπτης μπαίνοντας στο Μνημείο.
Η Λ ύ ρ α μαζί με το τόξο και τα βέλη είναι τα τρία κυριότερα σύμβολα του Ηλίου/Απόλλωνος και δι’ αυτών αλληγορείται η σύνδεση του φυσικού σώματος του Ηλίου με την πνευματική οντότητα του Απόλλωνος.
Η Λ ύ ρ α μαζί με το τόξο και τα βέλη είναι τα τρία κυριότερα σύμβολα του Ηλίου/Απόλλωνος και δι’ αυτών αλληγορείται η σύνδεση του φυσικού σώματος του Ηλίου με την πνευματική οντότητα του Απόλλωνος.
Όμως στα χέρια του Έρωτος και όχι του Απόλλωνος, η επτάχορδη Λ ύ ρ α εναρμονίζει με “έ ρ ω τ α” τις 7 ΤΡΟΧΙΕΣ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ, που περιγράφονται στο δάπεδο του εσωτερικού της Θόλου .
Τα βέλη με το τόξο της τοιχογραφίας είναι η εκ-τόξ-ευση (τόξο) των ακτίνων (βέλη) του Ηλίου κατά την ημερήσια πορεία του. Είναι το καθημερινά σχηματιζόμενο ηλιακό τόξο στον ουράνιο θόλο. Με την αποχώρηση του σκοτάδι σκεπάζει την ΓΗ.
Τα βέλη με το τόξο της τοιχογραφίας είναι η εκ-τόξ-ευση (τόξο) των ακτίνων (βέλη) του Ηλίου κατά την ημερήσια πορεία του. Είναι το καθημερινά σχηματιζόμενο ηλιακό τόξο στον ουράνιο θόλο. Με την αποχώρηση του σκοτάδι σκεπάζει την ΓΗ.
Ο Ήλιος ζωογονεί την πλανητική οικογένεια με φως και θερμότητα, καθώς ο Απόλλων μετουσιώνει το φως του Ηλίου σε γνώση και την θερμότητα σε “έρωτα“. Ήλιος είναι φως και αιωνία θερμότης στο φυσικό σύμπαν, Απόλλων είναι γνώση και σφοδρός “έρως” στον πνευματικό ορίζοντα των όντων.
Ο ΔΙΌΝΥΣΟΣ ξαναγεννιέται και ελευθερώνει όλες τις δυνάμεις της μετατροπής, ανανέωσης , κάτι νέο θ’ αναδυθεί, μέσα απο τη “ζύμωση του οίνου” και την συνδρομή των Ωρών (χρόνου), φέρνοντας τη νέα Άνοιξη στον Κόσμο.
Η Διονυσιακή τέχνη μετατρέπεται σε ένα τεράστιο θέατρο , όπου ο άνθρωπος καλείται να παίξει μεγάλους και μικρούς ρόλους, χωρίς να ταυτίζεται ποτέ, μέχρι που μέσα σε έναν κόσμο της φαινομενικότητας και της παροδικότητας να ανακαλύψει την πραγματική πηγή της ζωής και το αληθινό πρόσωπο του κόσμου που μας περιβάλει. Συνδέεται όμως και με την οδύνη που ο άνθρωπος αισθάνεται όταν βρίσκεται σε διάσταση με την ύπαρξη του και νοιώθει «ΞΕΝΟΣ» με το κόσμο που τον περιβάλλει. Και είναι αυτός ο πόνος που θέλει να μετουσιώσει και να μεταμορφώσει μέσα από την Διονυσιακή έξαρση.
Είναι αυτή η λαχτάρα και η προσδοκία της ψυχής του για να κατανοήσει , και να ενωθεί με την αιωνιότητα!
Jane Ellen Harrison 1850-1925 ”Προλεγόμενα στη μελέτη της ελληνικής θρησκείας” 1903
ΑΛΤΑΝΗ ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Όλα είναι δρόμος... αρκεί να είναι ένα μονοπάτι με καρδιά