Ομηρική Πολιτεία: Βοιώτιοι Παρνησού

Τρίτη 21 Ιανουαρίου 2014

Βοιώτιοι Παρνησού

Βοιώτιοι, Ξ476, Π597

Παρνησός, τ 394, 432

Βοιωτός,Β 494, Ε710, Βοιωτός σημαίνει , γεροδεμένος ρωμαλέος θρεμμένος από βόδι

Με το όνομα Βοιωτός αναφέρονται τα παρακάτω δύο πρόσωπα στην ελληνική μυθολογία:

Ο «επώνυμος ήρωας» της Βοιωτίας, γιος του Ποσειδώνα και της Άρνης. Υποτίθεται ότι γεννήθηκε με τον δίδυμο αδελφό του Αίολο στο Μεταπόντιο της Ιταλίας, γιατί ο πατέρας της Άρνης παρέδωσε έγκυο τη μητέρα τους σε κάποιον από το Μεταπόντιο, που τη μετέφερε εκεί. Ο Αίολος και ο Βοιωτός, όταν ενηλικιώθηκαν κατέληξαν να καταλάβουν την εξουσία στην πόλη. Στο μεταξύ όμως σκότωσαν την Αυτολύτη, σύζυγο του θετού τους πατέρα, επειδή φιλονίκησε με την Άρνη, και ύστερα από αυτό αναγκάσθηκαν να φύγουν από την Ιταλία. Ο Βοιωτός πήγε κοντά στον παππού ή προπάππου του (που λεγόταν επίσης Αίολος), υιοθετήθηκε από αυτόν και έγινε βασιλιάς της Αιολίδας, την οποία μετονόμασε σε Άρνη και τους κατοίκους της σε «Βοιωτούς» (Διόδωρος, Δ 67).

Γιος του Ποσειδώνα και της κόρης του Αιόλου Μελανίππης. Ο Ευριπίδης, σε μια τραγωδία του που χάθηκε, διηγείται ότι η Μελανίππη γέννησε κρυφά δίδυμα και τα άφησε στα βουστάσιατου πατέρα της. Ο Αίολος νόμισε ότι τα παιδιά γεννήθηκαν από κάποιο βόδι (!) και ήθελε να τα σκοτώσει. Η τραγωδία του Ευριπίδη είχε ως θέμα της την προσπάθεια της Μελανίππης να σώσει τα παιδιά της. Σε άλλη εκδοχή, η Μελανίππη τυφλώθηκε και φυλακίσθηκε από τον πατέρα της. Τα δύο παιδιά τα θήλασε στην αρχή κάποια αγελάδα και μετά τα παρέλαβε ηΘεανώ.

Αρχαία Βοιωτία

Βοιωτοί ονομάζονταν οι κάτοικοι της αρχαίας Βοιωτίας. Η Βοιωτία συνόρευε με τους Αθηναίους στον νότο, στα ανατολικά με τους Ευβοείς, με τουςΦωκείς βόρεια, δυτικά και ΝΔυτικά και επίσης με τους Λοκρούς στα βόρεια. Αποτελούταν από πολυάριθμες πόλεις οι οποίες συνδέθηκαν σταδιακά σε μία συμπολιτεία που ονομάστηκε Κοινό των Βοιωτών.

Αν και οι Βοιωτοί συνδέθηκαν πολιτικά, διέφεραν στην καταγωγή. Στον χώρο της Βοιωτίας είχαν εγκατασταθεί τρία διαφορετικά φύλα, οι Καδμείοι, οι Μινύες και οι Βοιωτοί που έδωσαν και το όνομα τους στην περιοχή. Οι Μινύες ήταν εγκατεστημένοι κυρίως στην περιοχή του Ορχομενού και θεωρείται ότι προέρχονταν από την περιοχή της Θεσσαλίας. Από την περιοχή της Θεσσαλίας προέρχονταν και οι Βοιωτοί, οι οποίοι μιλούσαν τηναιολική διάλεκτο (κατά μία άλλη άποψη οι Βοιωτοί προέρχονταν από την περιοχή του όρους Βόιο της Δυτικής Μακεδονίας^[1]), ενώ οι Καδμείοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Θήβας, συνδέονται μυθολογικά με τους Φοίνικες.

Ο Όμηρος αναφέρει πως οι Βοιωτοί συμμετείχαν στον Τρωικό πόλεμο ενωμένοι σε ομοσπονδία. Τα πρώτα χρόνια υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ των Καδμείων και των Μινύων που οδηγούσε συχνά σε σύγκρουση τον Ορχομενό και την Θήβα. Σταδιακά στον χώρο της Βοιωτίας κυριάρχησε η Θήβα και το 550 π.Χ. περίπου, οι πόλεις της Βοιωτίας ενώθηκαν σε μία ομοσπονδία που ονομάστηκε Κοινό των Βοιωτών. Οι Βοιωτοί εκπροσωπούνταν στο Αμφικτυονικό συνέδριο των Δελφών με δύο ψήφους.

Οι τέχνες των Βοιωτών

Η περιοχή που κατοικούσαν ήταν πλούσια σε φυσικά πλούτη. Ασχολούντο με την γεωργία, αλλά κύρια απασχόλησή τους ήταν η μεταλλουργία και βυρσοδεψία. Οι λίγες πηγές που έχουμε ανέρχονται στην μυθική εποχή και αναφέρουν, ότι τα ορεινά εδάφη της Βοιωτίας ήταν πλούσια σε ορυκτό σίδηρο, που πήρε το όνομά του από τους μυθικούς Άωνες^[13] και έδωσε το όνομα στα περίφημα όπλα τους.^[14] Σύμφωνα με την μυθολογία ο Αθάμας, γιος του βασιλιά των Μινύων είχε το παρώνυμο Χαλκός και θεωρείται ότι κατασκεύασε την πρώτη ασπίδα,^[15] γιαυτό και η ασπίδα έγινε το έμβλημα της Βοιωτίας και το συναντάμε στα αρχαία νομίσματα της Βοιωτίας. Γνωστή είναι και η ασπίδα του Αίαντα που του είχε κατασκευάσει ο Τύχιος^[16]^[17] Εκτός από την ασπίδα, γνωστό είναι και το Κράνος των Βοιωτών.^[18]

Στους μετέπειτα χρόνους η τέχνη της μεταλλουργίας όπως φαίνεται ξέπεσε, αφού δεν έχουμε άλλες αναφορές. Αντίθετα, άνθιζε η αγγειοπλαστική, αφού ο Βακχυλίδης αναφέρει ότι οι πανέμορφοι Βιωτικοί σκύφοι ήταν ξακουστοί.^[19] Επίσης την εποχή του Αριστοφάνη η Βοιωτία φημίζεται για την αγγειοπλαστικής της τέχνη, ενώ και στους μεταχριστιανικούς αιώνες συναντάμε πήλινα οικιακά σκεύη.

Στην Θήβα θεωρείται ότι ανακαλύφτηκε το κάρο.^[20] το οποίο εννοείται μάλλον επαινετικά για την κατασκευή περίτεχνων αρμάτων μάχης, τα οποία παινεύει και ο Πίνδαρος.

Ο Τζέτζης καταγράφει ότι οι Θηβαίοι είχαν και σημαντική υφαντουργία.

Οι αρτοποιοί της Θήβας και η Τεγέας φημίζονταν για τα νόστιμα γλυκίσματα τους, καθώς και οι γιατροί και αρωματοποιοί της Χαιρώνειας για τα ιαματικά και καλλυντικά προϊόντα τους.

Οι κάτοικοι στις όχθες της λίμνης της Κωπαΐδας και του Ευρίπου ποταμού ζούσαν από την αλιεία, την σπογγαλιεία και την παραγωγή πορφύρας.

Η πολεμική τέχνη των Βοιωτών

Οι κάτοικοι της Βοιωτίας ήταν φημισμένοι για τις ασπίδες και τα κράνη τους. Ο Θουκυδίδης μας αναφέρει άλλη μια πληροφορία για την πολεμική τέχνη των Βοιωτών. Το 424 π.Χ. στην μάχη του Δηλίου χρησιμοποίησαν την φωτιά ως επιθετικό όπλο. Χρησιμοποίησαν έναν ξύλινο σωλήνα που στο ένα άκρο του ήταν ενισχυμένος με μεταλλικό στόμιο. Στο άκρο αυτό ήταν προσαρμοσμένο ένα βαρέλι με φλεγόμενη πίσσα και θειάφι. Στο άλλο άκρο ήταν τοποθετημένη μια τεράστια φυσούνα, που φύσαγε τον αέρα διαμέσου του σωλήνα και του βαρελιού και δημιουργούσε μια μεγάλη ριπή φλόγας.^[21]

Ο νομός Βοιωτίας

Ο νομός συνορεύει βόρεια με το νομό Φθιώτιδας, δυτικά με το νομό Φωκίδας, νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο και συνορεύει με το νομό Αττικής και ανατολικά βρέχεται από τον Ευβοϊκό κόλπο και συνορεύει με το νομό Εύβοιας.

Η Βοιωτία είναι περιοχή πεδινή και πολύ εύφορη. Η ορεινή έκταση είναι πολύ μικρή. Αναλυτικά η κατανομή του εδάφους σε κατηγορίες έχει ως εξής:

40% πεδινό,
38% ημιορεινό και
22% ορεινό.

Οι μεγαλύτερες πεδιάδες είναι της Θήβας, της Χαιρώνειας και της Κωπαΐδας (που σχηματίστηκε ύστερα από την αποξήρανση της ομώνυμης λίμνης). Οι πεδιάδες αυτές βρέχονται από μικρούς ποταμούς και χείμαρρους, κυριότεροι από τους οποίους είναι ο Ασωπός, στα δυτικά του νομού, που πηγάζει από τον Κιθαιρώνα και χύνεται στον Ευβοϊκό κόλπο, ο Βοιωτικός Κηφισός που χύνεται στην Υλίκη λίμνη, και ο Λιβαδόστρας που χύνεται στον Κορινθιακό κόλπο. Μικρότεροι ποταμοί είναι οι παραπόταμοι του Κηφισού, Μόρνος και Μέλας.

Ο νομός έχει δυο λίμνες, την Υλίκη και την Παραλίμνη, που τροφοδοτούν με τα νερά τους τη λίμνη του Μαραθώνα.

Τα λεκανοπέδια της Βοιωτίας περιβάλλονται από τα βουνά: Ελικώνα (με ψηλότερη κορυφή την Παλιοβούνα, 1.748 μ.), Κιθαιρώνα (1.409 μ.), Παρνασσό (2.400 μ.), Νεραϊδολάκκωμα (1.678 μ.),Μεσσάπιο (1.021 μ.), Πτώο και Χλωμό (1.081 μ.).

Οι ακτές του Κορινθιακού κόλπου έχουν μεγάλο διαμελισμό και σχηματίζουν τα ακρωτήρια Αγιά, Μαύρος Κάβος και Μούντα και πολλά νησάκια, μεταξύ των οποίων το Μακρονήσι και το Ελατονήσι. Στη Βοιωτία ανήκουν πολλές ακατοίκητες νησίδες : Άμπελος, Δασκαλιό, Τσαρούχι, Κασίδης, Αλατονήσι, Βρώμη, Μακρόνησος, Αλκυονίδες Νήσοι, Γράμμουσα, Γάντζα, Πασάς, κ.ά. Στον Ευβοϊκό κόλπο σχηματίζονται τα στενά της Αυλίδας και του Ευρίπου, και ο όρμος Σκροπονερίου.