Η γοητεία μιας ραψωδίας

στις  Πολιτείες του  Κόσμου

Ταξιδέψαμε με τους ήχους ενός αλεξανδρινού τραγουδιού

και μία άσβεστη δίψα για ένα καθαρό  μπλε  ενός  γαλάζιου  ουρανού .

Βρήκαμε τον  συγγραφέα Δημήτρη  Βαρβαρήγο   να συνομιλεί με τις  γυναίκες του κόσμου  και της  ζωής του -μέσα από το πνεύμα των λέξεων -των γραμμάτων, να  τις κατανοεί, να τις περιγράφει, να τις αφουγκράζεται.

Η γυναίκα παίζει  ένα πρωταγωνιστικό  ρόλο στην  συγγραφική σου δημιουργία  αγαπητέ μας  Δημήτρη και ξεκίνησες  με ένα δύσκολο πρόσωπο σχεδόν  μυθικό  την Υπατία. Ποιο ήταν το έναυσμα που πυροδότησε αυτή σου την  συγγραφή;

Το στοίχημα για έναν συγγραφέα είναι δουλέψει και να αγγίξει το άγνωστο κομμάτι ενός θέματος, ενός ήρωα. Κι εγώ έχω ηρωίδες γυναίκες και νομίζω καλά τα έχω πάει μαζί τους μέχρι στιγμής… Όσο για την Υπατία, θεωρώ πως πάντα θα αντιπροσωπεύει την αληθινή γυναικεία οντότητα. Μακάρι τη δυναμική της αυτή να την κατείχαν περισσότερες στις μέρες μας, ίσως ο κόσμος μας να ήταν καλύτερος. Αγαπώ τις έξυπνες και δραστήριες γυναικείες προσωπικότητες… αλίμονο, όχι μόνο αυτές που μπαίνουν μέσα στο κοινοβούλιο ή κρατούν μια έδρα, αλλά κι εκείνες τις αληθινές γυναίκες που μπορεί να μην είναι σπουδαγμένες, αλλά τρέφουν και διατηρούν αυτούσιο το πνεύμα και την υπόσταση του φύλου τους -κι ενώ γνωρίζουν πολλά είτε από γνώση είτε από πείρα, μένουν μέσα στη μέτρια φρόνηση δίνοντας αληθινό μάθημα αξιοσύνης, αξιοπρέπειας και σεβασμού.

Δεν θα μπορούσα λοιπόν να μην καταπιαστώ μυθιστορηματικά με αυτή την σπουδαία γυναίκα όπως υπήρξε η Υπατία. Σε μια δύσκολη εποχή -θρησκόληπτη, συντηρητική, ανδροκρατούμενη και παγανιστική, που ύψωσε το ανάστημα της, αντέδρασε επιβάλλοντας τη γυναικεία φωνή.

Ως η τελευταία –πνευματικά- εκπρόσωπος του φθίνοντος ελληνικού πολιτισμού αντιστάθηκε με τόλμη μέσω των γνώσεων και της σωφροσύνης της. Με το σθένος μιας άμετρης γυναικείας υπευθυνότητας σήκωσε στις πλάτες της, όσο άντεξε, την προσπάθεια να διατηρήσει και ίσως να αναδείξει πάλι το ελληνικό πνεύμα και να κρατήσει ζωντανό τον ελληνικό ιδεαλισμό.

Την αγάπησα λες και βρισκόταν εν ζωή… την έζησα πλάι μου για πέντε χρόνια όσο κράτησε η συγγραφή του βιβλίου και όταν μετά 16 αιώνες καλέστηκα στην πόλη του δικού μας Αλέξανδρου, την μετέπειτα δική της πόλη κι αργότερα του δικού μας πάλι Καβάφη, την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, να παρουσιάσω το βιβλίο στην βιβλιοθήκη, στον ίδιο χώρο που δίδασκε η ίδια, ήταν για μένα ένα αιθερικό ένδυμα που έβρισκε σώμα να φορεθεί.

Τώρα το τι είναι για μένα η Υπατία, σας εκμυστηρεύομαι με σιγουριά πως είναι ένα υπαρκτό κομμάτι της ζωής μου καθώς -όπως γράφτηκε στον τύπο, συμπληρώνει ένα κενό όσον αφορά την ιστορία, στην Ελληνική λογοτεχνία.

Γι’ αυτό το λόγο, δεν μπορώ να τη δέχομαι πλέον σαν μια απόμακρη γυναίκα σαν μια απλή ηρωίδα κάποιου βιβλίου μου, αλλά σαν ένα κοντινά υπαρκτό, αγαπημένο μου πρόσωπο.

Νοιώθεις ικανοποιημένος από την   υλοποίηση της σκέψης σου στο κινηματογραφικό έργο agora;

Είμαστε ένας λαός που ξεχνάει την ιστορία του… δεν αξιωνόμαστε να φτιάξουμε ανάλογες παραγωγές που θα προβάλλουν την ελληνική ιστορία… αρκούμαστε μόνο στο να κάνουμε κριτική. Ευτυχώς που υπάρχουν οι Άλλοι –οι ξένοι- να μας προβάλλουν. Σε γενικές γραμμές ήταν καλή, παρ’ όλο που ήταν παραποιημένο το τέλος. Μάλλον σκόπιμα για να κρατηθούν ισορροπίες γύρω από την πίστη και τις θρησκείες.

Θα σε ενδιέφερε μια μεταφορά του θεατρικού σου έργου σου για την Υπατία στην Θεσσαλονίκη;

Ούτε λόγος, το θεωρώ απαραίτητο να παιχτεί και στη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που έχει θεατρόφιλο κοινό με υψηλό κριτήριο… Άλλωστε, νομίζω πως μέσα στη δεκαετία του 50 είχε παιχτεί η Υπατία από το κρατικό θέατρο Βορείου Ελλάδος.

Ποια θα θεωρούσες  ως αλληγορική αντιστοιχία  ανάμεσα στα Ομηρικά Έπη και την Υπατία; Ίσως εκείνη την στιγμή που οι μνηστήρες ανακαλύπτουν τον αργαλειό της Πηνελόπης και τον καταστρέφουν καίγοντας τον μαζί με όλα τα αρχεία της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας;

Θα μπορούσε να ισχύει κι αυτός ο συνειρμός… Υπάρχουν κι άλλα πολλά στιγμιότυπα στα Ομηρικά Έπη που μπορούν να αναφερθούν έχοντας όλα ως κοινό παρονομαστή με κύριο χαρακτηριστικό, την επιβολή του νικητή στον αντίπαλο του, με ότι αυτό συνεπάγεται να κουβαλάει πίσω του, πολιτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές, οικονομικές σκοπιμότητες. Και ποιο συγκεκριμένα την μονομαχία του Πάτροκλου με τον Έκτορα  με αλληγορική αντιστοιχία την διαμάχη της Υπατίας με τον Κύριλλο. Όμως δεν καταπιάνομαι με τέτοιου είδους επεξηγήσεις… κάθε εποχή κρύβει τα δικά της μυστικά, τις δικές της ανάγκες και απαιτήσεις, οπότε και οι ανθρώπινες πράξεις και συμπεριφορές είναι ανάλογες σε κάθε αιώνα με τα προσωπικά συμφέροντα των κρατούντων.

Πως αισθάνεσαι για το όραμα της Ομηρικής Πολιτείας; Θεωρείς πως είναι  ουτοπικό  μέσα σε όλη αυτή την γκρίζα πραγματικότητα που μας περικυκλώνει;

Και η ίδια η ζωή μας στο σύνολό της ουτοπική είναι… αλήθειες της είναι μόνο η γέννηση και ο θάνατος… όμως δεν πρέπει να μην είμαστε αισιόδοξοι και να μην προσπαθούμε για ένα καλλίτερο αύριο.

Θέλει αφοσίωση και αγώνα σκληρό για να επιτευχθεί ο σκοπός μιας αλλαγής. Θα είμαστε κοντά σας να παλέψουμε μαζί τις δυσκολίες, γιατί το μέλλον που αφήνουμε οι μεγαλύτεροι στα παιδιά μας, σκιερό είναι και δυσοίωνο. Όλοι μαζί… μια σταγόνα δεν ποτίζει τη γη, οι πολλές γίνονται χείμαρρος και παρασύρουν τα πάντα.

Ποιο πρόσωπο συμπαθείς  περισσότερο  από τα Ομηρικά Έπη ;

Όλες εκείνες τις γυναικείες φιγούρες που έζησαν την τραγικότητα του παράλογου πολέμου κάτω απ’ τη σάρκα τους. Μίσος, συμφορά, πόνο, οδύνη, κακουχίες, δυστυχία, σκλαβιά, αφανισμός. Μέσα από αυτά και για τις ψυχικές αντοχές τους και τις εσωτερικές συγκρούσεις τους.

Κλυταιμνήστρα, Ανδρομάχη, Κρέουσα, Κασσάνδρα, Ελένη, Εκάβη κι άλλες πολλές σημαντικές γυναικείες φιγούρες κι άλλες πολλές σημαντικές Λιπεσάνορες…

Ποιο δώρο θα ήθελες να κάνεις στον νικητή του διαγωνισμού; Ένα βιβλίο σου με αφιέρωση  ίσως;

Ναι με μεγάλη ευχαρίστηση στους τρεις πρώτους, από ένα βιβλίο μου…

Ποιο  θα νομίζεις πως είναι το διαχρονικό μήνυμα των Ομηρικών Επών;

Βρισκόμαστε οι λαοί σε μια επικίνδυνη καμπή σε μια καθοδηγούμενη πορεία ελεγχόμενη από μια κεντρική εξουσία.Ο μόνος τρόπος για να αντιταχθούμε στο ισοπεδωτικό πνεύμα της παγκοσμιοποίησης με όσα αυτό δεινά συνεπάγεται, είναι η παιδεία, η οποία αφορά την επιστροφή στις ρίζες του πολιτισμού κάθε εθνότητας, κάθε λαού.

Κακώς υπάρχει η αντίληψη ότι αυτό ισχυροποιεί τον σωβινισμό και τροφοδοτεί τον φανατισμό. Αντίθετα είναι πολύ εποικοδομητικό κάθε λαός κάθε φυλής να διαπαιδαγωγηθεί με βάσει τις παραδοσιακές αξίες του πολιτισμού του και να εντρυφήσει στο βάθος του, ώστε να προτείνει στην ανθρωπότητα τη δική του πολιτισμική πρόταση. Τότε η πλουραλιστική κοινωνία θα αποκτήσει την οικουμενικότητα μέσα από τη διαλεκτική σχέση των αξιών που εκφράζουν οι επιμέρους πολιτισμοί.

Όταν η παιδεία προσφέρει τη γνώση που αποτελεί την ιδιαιτερότητα της εθνολογικής υπόστασης των λαών, τότε θα ελευθερωθεί ο άνθρωπος από το φόβο της αλλοτρίωσης και θα δέχεται ελεύθερα ότι συνιστά έναν άλλον πολιτισμό.

Η ανθρωπότητα συνιστά ένα Όλον που λειτουργεί με το νόμο του αλληλοσυμπληρώματος όταν συνδεθεί με τις Οικουμενικές αξίες του πνεύματος.

Όλοι μαζί για την Ελλάδα… αυτό το μήνυμα πρέπει να επικρατήσει…

Η Ομηρική Πολιτεία και η Αστραία σε ευχαριστούν πολύ για την παρουσία σου και την συμμετοχή σου αυτή στην Υπερρεαλιστική  Πολιτεία των Ονείρων μας και ίσως η Υπατία μέσα από μια ρωγμή του Χρόνου και μια καμπύλωση του Χώρου να αποδεικνύει  πως  οι παράλληλες γραμμές όπως και κάποια πνεύματα   συναντώνται  σε  παραμυθένιους  κόσμους  και  μυθικές  πολιτείες  με αίτημα ένα καθαρό αλεξανδρινό ουρανό.

Σας ευχαριστώ κι εγώ πολύ για τη φιλοξενία σας κι εύχομαι κάθε όνειρο σας να πραγματωθεί στο μέγιστο.

Ο Δημήτρης Βαρβαρήγος 

θα είναι μέλος της κριτικής επιτροπής για τον "Διαγωνισμό του Τόξου"